Home STELLING Defensie

STELLING Defensie

  • Gepubliceerd op: 24 juni 2015
  • Laatste update 02 mei 2023
  • Auteur:
    Anton van Hooff, Ruth Oldenziel, James Kennedy
  • 4 minuten leestijd

Anton van Hooff:
‘Nederland heeft nooit een sterk landleger gehad. Sinds de Tiendaagse Veldtocht van 1831 heeft het geen enkele slag meer gewonnen. En ook toen moest het Nederlandse leger uiteindelijk buigen voor de Franse militaire interventie. Nederland heeft vanouds slechts één krachtig militair wapen: de marine. Gelet op de huidige dreigingen in de wereld, met name die vanuit Rusland, zou vooral daarin meer moeten worden geïnvesteerd.

Het Nederlandse defensiebudget is belachelijk laag. Dit jaar besteedt Nederland slechts 1,1 procent van het bruto binnenlands product aan defensie. Vergelijk dat eens met het Romeinse Rijk. Daar ging de helft van de overheidsuitgaven op aan het leger. De Romeinen hadden het eerste staande leger, met een kern van zo’n 300.000 man, dat de grenzen van het rijk moest bewaken.

Het Romeinse leger was niet alleen militair van belang. Het was ook een middel voor sociale stijging en de integratie van overwonnen volkeren aan de randen van het rijk. Afgezwaaide militairen bleven vaak in de grensgebieden wonen, die zo deels geromaniseerd raakten. En niet-Romeinen als de Bataven konden dienst nemen in het leger, en zo Romeins staatsburger worden. Het belang van een leger beperkt zich vanouds dan ook niet tot het slagveld.’
 
 
Ruth Oldenziel:
‘Het draait niet zozeer om geld. Verhoudingsgewijs geven we nu ongeveer evenveel uit aan defensie als in 1921. Toen ging zo’n 1,4 procent op aan de landsverdediging – evenveel als aan de sociale zekerheid. In tijden van oorlog en tijdens de Koude Oorlog vertoonden de defensie-uitgaven grote pieken, terwijl de uitgaven aan sociale zekerheid een meer geleidelijke, opgaande ontwikkeling hebben doorgemaakt, tot zo’n 12 procent nu.

De historische ontwikkeling van defensie zit ’m meer in de aard van het leger dan in de hoogte van de uitgaven. Van een huurlingenleger zijn we naar een nationaal leger gegaan, en momenteel bevinden we ons in de overgangsfase naar een federatief, Europees leger. De facto bestaat dat Europese leger al. Er vinden gezamenlijke oefeningen plaats en de militaire operaties van de EU-staten worden op elkaar afgestemd.

Wat betreft uitgaven aan defensie neemt Nederland een middenpositie in. We geven meer uit dan Spanje of Slovenië, maar minder dan Frankrijk of Groot-Brittannië. De grootste uitdaging ligt niet in de verdeling van een Europese defensiebegroting, maar eerder in de organisatie. Hoe gaan de commandostructuren in de EU lopen? Welke taken krijgt elk land toegewezen? Het is belangrijker daar duidelijkheid over te scheppen dan over het geld.’
 
 
James Kennedy:
‘Historisch beschouwd zijn de Nederlandse defensie-uitgaven momenteel ongekend laag. Dat kan op een probleem duiden. Zo bleek eind jaren dertig dat Nederland veel te weinig had geïnvesteerd in de landsverdediging. De uitgaven lagen toen op zo’n 1,5 procent van het bbp. De laatste twee jaar voor de oorlog werd het defensiebudget flink verhoogd, maar dat was te laat om de achterstand ongedaan te maken.

Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog gaf Nederland meer dan 6 procent van het bbp aan defensie uit. Maar nu steken de Nederlandse defensie-uitgaven met 1,1 procent van het bbp slechts zelfs karig af ten opzichte van de jaren dertig. Het huidige percentage ligt ook flink onder de norm van 2 procent die de VS van hun NAVO-partners wensen te zien. Dat heeft Nederland sinds 1994 niet meer gehaald.

Natuurlijk zegt zo’n percentage niet alles. Dat bijvoorbeeld Griekenland de norm wel haalt, zegt weinig over de slagkracht van het Griekse leger. Nederland heeft vanouds een efficiënte legerorganisatie, waarbinnen weinig verspilling plaatsvindt. Maar gelet op de situatie in Oekraïne, en het feit dat de defensie-uitgaven van niet-democratische staten als China, Rusland en Saoedi-Arabië sterk toenemen, zou Nederland eens goed moeten kijken hoe het zijn specifieke bijdrage aan de NAVO kan opvoeren.’
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.