Peter Hoogendijk
Verzet in Indië. Een film over een verloren strijd
Dammas Films, € 14,95 (bestellen via info@dammasfilms.nl)
We weten alles over het Nederlandse verzet in de Tweede Wereldoorlog tegen de Duitse bezetter, maar was er in Indië ook verzet tegen de Japanse overheerser? Documentairemaker Peter Hoogendijk, kind van een Hollandse vader en een Indische moeder, ging op onderzoek uit.
Jazeker, er was verzet, maar de Indische situatie was totaal anders dan de Nederlandse. Het belangrijkste verschil was dat de meerderheid van de bevolking de Japanners aanvankelijk zag als bevrijders. Eindelijk verlost van het Nederlandse koloniale regime! Het verzet kwam dan ook niet van de Indiërs en ook niet van de Hollanders – want die waren geïnterneerd in kampen –, maar van de Indische Nederlanders.
Naar schatting twee- tot vijfduizend lieten daarbij het leven, van wie velen door onthoofding. De vooroorlogse Politieke Inlichtingen Dienst speelde een kwalijke rol door de Japanners van informatie te voorzien over het verzet. De collaboratie is nog steeds een pijnlijk taboe in Indonesië.
Vincent Monnikendam
Moeder Dao. De schildpadgelijkende
Beeld en Geluid, € 27,50; aanbieding via NRC, € 9,95
Vincent Monnikendam verraste in 1995 met de geweldige compilatiefilm Moeder Dao. De schildpadgelijkende, die fragmenten bevat van in Indië tussen 1912 en 1933 gemaakte koloniale films. De maker worstelde zich door honderden uren bedrijfsfilms en overheidspropaganda.
Hij keek nu eens niet met de ogen van de Nederlandse kolonisator naar het materiaal, maar met die van de Indiërs. Het leverde een film op over Hollands superioriteitsgevoel en uitbuiting. Dat komt tot uitdrukking in kleine details, zoals de achteloze trap tegen de schenen van een koelie door een in smetteloos wit geklede Hollander.
Met de film wilde Monnikendam de anonieme Indiërs aan de vergetelheid ontrukken. Het is hem op briljante wijze gelukt, want Moeder Dao is een unieke film, die onvoldoende aandacht kreeg toen hij een paar jaar geleden op dvd werd uitgebracht. Hij is nog steeds verkrijgbaar bij Beeld en Geluid. Ook maakt hij deel uit van de NRC-uitgave ‘Tijdsbeeld Nederland – Koloniaal Verleden’, die vijf documentaires bevat over het Indische verleden. Sterk aanbevolen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
