Signalementen

korte recensies van actuele historische boeken

Paul Brood en anderen (red.)
Het Grote Vaderlandse Geschiedenis Boek
432 p. Waanders, € 39,95
Rond de Week van de Geschiedenis en de start van de televisieserie Verleden van Nederland was er een hausse aan boeken over de vaderlandse geschiedenis. Dit boek is een aangepaste en geactualiseerde uitgave van de eerder verschenen serie De 25 dagen van Nederland. Het bevat 25 beslissende momenten uit de Nederlandse geschiedenis, zoals de moord op Bonifatius, de Synode van Dordrecht en het dichten van de Afsluitdijk.
Tegelijkertijd startte Waanders een nieuwe, maar liefst 35-delige serie: Geloof in Nederland, met medewerking van het Catharijneconvent in Utrecht en historici van de Vrije Universiteit. Het eerste deel is geschreven door publiekstrekker James Kennedy en gaat over gelovige Nederlanders vanaf de jaren zestig (40 p. € 3,95; de volgende delen kosten € 5,95).
Gijsbert van Es, redacteur van NRC Handelsblad en een van de bedenkers van Verleden van Nederland, maakte voor kinderen Verhalen van Nederland (203 p. Het Spectrum, € 19,95). Hij behandelt veertien thema’s als waterland, oorlogsland en gelovig land, en maakt voortdurend een koppeling met de actualiteit.
Ook voor kinderen: Wat een land! door de Dichter des Vaderlands Driek van Wissen (80 p. Van Goor, € 7,95). Gedichten over Nederlandse gewoontes en tradities: ‘Zo zie je, Nederland is vol/ met halve en met hele gekken/ maar toch zijn het geen lachebekken/ ze leven hier niet voor de lol.’
Als een rapper aan de haal gaat met de middeleeuwse Reinaert hou je je hart vast. Maar Charlie May (Reinaert de vos… gerapt. 40 p. en cd, Holland, € 14,50) doet het fantastisch.

Geert Buelens
Europa Europa! Over de dichters van de Grote Oorlog
376 p. Ambo, € 24,95
In november 1918, nu negentig jaar geleden, kwam er een einde aan de Eerste Wereldoorlog. Ter gelegenheid daarvan verschijnen tal van boeken. Hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde in Utrecht Geert Buelens beschrijft aan de hand van dichters als Apollinaire en d’ Annunzio, Roemeense dadaïsten en Russische futuristen, Vlaamse activisten en Nederlandse pacifisten hoe Europa zichzelf aan flarden schoot.
Buelens stelde ook Het lijf in slijk geplant. Gedichten uit de Eerste Wereldoorlog (692 p. Ambo, € 49,95) samen. In deze bloemlezing meer dan tweehonderd gedichten uit dertig talen, die tonen dat de Eerste Wereldoorlog met recht ‘de literaire oorlog’ wordt genoemd.
Journalist Rick Blom beschrijft in Honger. Een geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog (332 p. Lannoo, € 18,95) de dagelijkse strijd van burgers en soldaten om voedsel. Met recepten uit de veldkeukens van de soldaten en van de gewone burgers in die tijd.
Bij uitgeverij Kosmos verscheen van Gary Sheffield, een vooraanstaand militair historicus, 1914-1918. Het westelijk front in de Eerste Wereldoorlog (80 p. € 39,95), met meer dan vijftig zeldzame, uitneembare documenten, memorabilia en een audio-cd met originele verslagen van veteranen.
De slagvelden van Wereldoorlog I. Van Ieper tot Passendale: het hele verhaal door Peter Barton is een alom geprezen boek uit 2005 met unieke en haarscherpe panoramische foto’s van de slagvelden, gecombineerd met getuigenissen, verhalen en foto’s. Onlangs verscheen een gewijzigde herdruk (392 p. Lannoo, € 49,95), waarin dertig nieuwe panoramische foto’s zijn opgenomen, gevonden in Duitse archieven. Deze editie bevat een interactieve Nederlandstalige dvd-rom.

Hans Magnus Enzensberger
De eigenzinnigheid van Hammerstein. Over de weigering van de hoogste Duitse militair voor Hitler te capituleren
303 p. Cossee, € 24,90
Biografie, waarin overigens literaire middelen worden ingezet, van een Duitse generaal en zijn familie door de bekende dichter en schrijver Enzensberger. Hammerstein was chef van het leger tot de dag in februari 1933 waarop Hitler zijn geheime plannen voor de Tweede Wereldoorlog aan hem bekendmaakte. Hij vertrok als chef, maar bleef in het leger. Volgens Enzensberger laat de familie Hammerstein zien dat je het nationaal-socialisme kunt overleven zonder je erdoor te laten compromitteren.
Meer Tweede Wereldoorlog: Hitlers troepen (229 p. Standaard Uitgeverij, € 19,95) door Guido Knopp. Geschiedenis van de Wehrmacht gebaseerd op interviews en nieuw archiefmateriaal.
De Belg Dirk Verhofstadt schrijft in Pius XII en de vernietiging van de joden (512 p. Houtekiet, € 29,95) kritisch over deze paus. Het Vaticaan heeft plannen om hem heilig te verklaren.
In De kinderen van Putten (239 p. Boom, € 19,50) laat Marleen van Westing nabestaanden aan het woord over de razzia van oktober 1944 en de gevolgen ervan. Naar aanleiding van een mislukte verzetsaanslag werden 600 mannen opgepakt. Slecht 48 keerden terug uit de concentratiekampen.
Coen van Tricht, zelf verzetsman, geeft in De Ondergrondse (248 p. Aspekt, € 19,95) een overzicht van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) en de Landelijke Knokploegen (LKP).
Tot slot: Het jaren ’40 Boek (448 p. Waanders, € 14,95) bevat honderden Nederlandse foto’s uit de oorlog en de jaren erna. Sluit aan bij tentoonstelling in het Noord-Brabants Museum.

George Galloway
Fidel Castro. El commandante
396 p. Tirion, € 19,95
Alweer bijna een halve eeuw geleden verjoeg Fidel Castro dictator Batista van Cuba en vestigde – maar dat bleek pas enige tijd later – een nieuwe dictatuur. Dit boek is een geïllustreerde beschrijving van Fidels persoonlijke en politieke geschiedenis, met veel zeldzame familiefoto’s, posters en cartoons.
De Argentijn (349 p. De Geus, € 17,95) beschrijft hoe de guerrillabeweging van Castro tussen 1956 en 1959 tegen de dictatuur van Batista vocht. Het is het geautoriseerde verslag van Che Guevara en vormde de basis van de recente film The Argentine.

Marcel Haenen
Tien paters op Gods grote akker. De laatste Nederlandse missionarissen in Brazilië
269 p. Prometheus, € 17,95
In 1956 vertrekken tien katholieke jongens naar Brazilië. Ze zullen door de Orde van de Karmelieten worden opgeleid tot missionaris. Journalist Marcel Haenen onderzocht hoe het hun is vergaan en werpt daarbij tegelijkertijd licht op katholiek Nederland in de jaren vijftig en zestig.
Meer missiegeschiedenis in: Witte zuster in donker Afrika. Portret van een boerenfamilie (222 p. Querido, € 18,95) door Joke Linders. Ze reconstrueert het leven van haar tante Aagje, die na de eerste Wereldoorlog als non naar Oeganda vertrekt.

Graham Robb
De ontdekking van Frankrijk
463 p. Atlas, € 24,90
De Engelsman Graham Robb doorkruiste Frankrijk per fiets en legde daarbij ruim 20.000 kilometer af. Daarnaast zat hij vier jaar in bibliotheken. Het resultaat: een geschiedenis van Frankrijk vanaf het eind van de zeventiende tot vroeg in de twintigste eeuw, waarin de nadruk ligt op de ‘binnenlandse kolonisatie’ van het land door Parijs op politiek, sociaal en cultureel gebied. Daarmee is het boek een journalistieke variant van het beroemde Peasants into Frenchmen. The Modernization of Rural France van Eugen Weber.
In Een geschiedenis van het moderne Italië (360 p. Wereldbibliotheek, € 19,50 – een gewijzigde herdruk, de eerste druk verscheen in 1989) laat Jaap van Osta, docent aan de universiteit van Utrecht, zien waar het Italiaanse gebrek aan burgerzin vandaan komt en welke kwalijke invloed dit heeft op het huidige functioneren van het land. Hij begint in 1760, wanneer de eerste serieuze pogingen worden ondernomen Italië te verenigen, en hij eindigt in 2006 met de val van de regering-Berlusconi.
Raymond Detrez, hoogleraar geschiedenis aan de universiteit Gent, beschrijft in Rusland. Een geschiedenis (448 p. Houtekiet, € 24,95) het land sinds de oudste tijden tot en met het begin van het presidentschap van Dmitri Medvedev. Hij behandelt de binnen- en buitenlandse politiek en de economische, sociale en ideologische ontwikkelingen in de Russische geschiedenis.
Duitse dichters en denkers. Het belang van cultuur in de moderne Duitse geschiedenis (368 p. De Arbeiderspers, € 19,95) is een bundel artikelen van Frits Boterman, hoogleraar moderne Duitse geschiedenis na 1750 aan de Universiteit van Amsterdam. Aandacht voor Max Weber, Kurt Tucholsky, Oswald Spengler, Günter Grass en Heinrich Böll.