Signalementen

Guido Knopp
Complot tegen Hitler
270 p. Omniboek, € 19,90
Terwijl Tom Cruise op het witte doek rondstapt als de man die in 1944 bijna Hitler opblies, komt uitgeverij Omniboek met deze vertaling van Knopps boek uit 2004. In het Derde Rijk zijn verschillende complotten gesmeed om Hitler te doden. De meeste samenzweerders waren antidemocratisch en wilden vooral Duitsland een eerloze nederlaag besparen. Toch vindt Knopp hun verzet edelmoedig. Een geslaagde aanslag zou hebben geleid tot een snelle capitulatie, wat velen het leven had gered.

Hitler pleegde op 30 april 1945 zelfmoord. De enige nog levende persoon die dit van dichtbij meemaakte, is Rochus Misch. De laatste getuige. Onthullend oorlogsdagboek van Hitlers koerier en lijfwacht (319 p. Fontaine, € 19,90) bevat zijn herinneringen. Die komen overeen met wat Joachim Fest schreef in Hitlers laatste dagen, de basis voor de film Der Untergang uit 2004.
In het hart van de hel. Sonderkommando in de gaskamers en crematoria van Auschwitz (262 p., Verbum, € 22,50) bevat het kampdagboek dat Zalmen Gradowski kort voor zijn dood in het kamp begroef. Gradowski hoorde bij de gevangenen die het vuile werk opknapten, in de hoop zelf te worden gespaard.
Over de oorlog in eigen land gaat Peter Kruits Een mythe aan scherven. Een onderzoek naar de tactische gevechtsomstandigheden van mei 1940 op het Nederlandse strijdtoneel (155 p. Aspekt, € 19,95). Kruit heeft als eerste gewondenlijsten van het Rode Kruis bekeken en concludeert dat het effect van Duitse artilleriebeschietingen op de Nederlandse verdedigers vooral psychologisch was.
In Boer Gerben Feitsma. Portret van een Friese NSB-burgemeester (208 p. Bornmeer, € 19,90) proeft Oebele Vries de nieren van deze ambtsdrager in oorlogstijd. Hoewel Feitsma in Kollum na 1942 een relatief gematigde politiek voerde, vindt Vries het beeld dat na oorlog is blijven bestaan te positief. Opportunisme was Feitsma niet vreemd.

Clazien Medendorp
Kijkkasten uit Suriname. De diorama’s van Gerrit Schouten
129 p. Kit Publishers, € 24,50
De vrouw van de (Engelse) gouverneur verlaat net het Gouvernementspaleis, haar dochtertjes aan de hand. Op het groene plein enkele koeien, een mulat met kindje op de arm, achter Fort Zeelandia vaart een tentboot met zes slaven. Het diorama van kunstenaar Gerard Schouten transporteert de kijker direct terug naar het Suriname van 1812. Alle veertig tot nog toe bekende diorama’s uit Suriname en Nederland zijn nu bijeengebracht in een aardig boekje, dat veel laat zien van de vroeg negentiende-eeuwse samenleving. Met 3D-foto’s en brilletje!
Hetzelfde paleis was het centrum van de vele conflicten die in de kolonie werden uitgevochten tussen de verschillende participanten aan het bestuur, waaronder de WIC, de Sociëteit van Suriname en de Staten Generaal. In de kleine Surinaamse samenleving konden de ruzies enorm oplopen, schrijft G.W. van der Meiden in de herziene uitgave van zijn proefschrift Betwist Bestuur. De eerste eeuw bestuurlijke ruzies in Suriname 1651-1753 (170 p. De Bataafsche Leeuw, € 22,50). ‘Weet je, het is nog net zo,’ voegde een hoge Nederlandse ambtenaar hem tien jaar geleden toe na een bezoek aan zijn Surinaamse schoonfamilie.
Suriname speelde ook de hoofdrol in het leven van kunstenares Nola Hatterman. ‘Ik vind gekleurde mensen nu eenmaal mooi. Ja, waarom vindt de een rood mooi en de ander blauw, daar kun je niets aan doen,’ citeert journaliste Ellen de Vries haar in Nola. Portret van een eigenzinnig kunstenares. Het bracht Hatterman in 1953 naar Suriname, waar ze jonge Surinaamse kunstenaars opleidde.

Piet de Rooy, Emma Los
De canon van Amsterdam
259 p. Boom, € 15,00
In het kielzog van de Canon van Nederland verschijnen in hoog tempo lokale canons. UvA-hoogleraar Piet de Rooy en Ons Amsterdam-redacteur Emma Los tekenen voor die van de hoofdstad. Inhoudelijk zit het dus wel goed met de vijftig vensters die zij hebben geselecteerd en van commentaar voorzien. De Amsterdam canon is mooi vormgegeven en biedt tips voor boeken en websites. Op een plattegrond van het Amsterdams Historisch Museum is een speciale canonroute aangegeven.
Leuke extra’s zijn ook te vinden in De historische canon van Leiden (160 p. Stichting Geschiedschrijving Leiden, € 9,95) onder redactie van emeritus Hans Blom, hoogleraar Rudi van Maanen en publicist C.B.A. Smit. Behalve een geschiedenis van de stad in 35 vensters biedt het boekje een tijdlijn en een stadswandeling met foto’s.
De Zwolse canon. De geschiedenis van Zwolle in 50 vensters (116 p. Waanders, € 14,95) is geschreven door amateurhistoricus Jan van de Wetering. Minder prestigieus dan de eerder genoemde canons, maar voor bewoners van Zwolle en omgeving zeker zo interessant.

Hugh Kennedy
De grote Arabische veroveringen. Het ontstaan van het islamitische rijk, van Afghanistan tot Spanje (632-750)
489 p. Bulaaq/Epo, € 34,50
Binnen een eeuw na de dood van Mohammed in 632 veroverden islamitische legers het Midden-Oosten, Noord-Afrika en delen van Zuid-Europa. Kennedy beschrijft de militaire aspecten van dit verbluffende succes tot in detail. Veel wapengekletter dus, maar ook achtergronden en analyses: hoe kon het dat de pre-islamitische culturen als pudding in elkaar zakten?
Na de Arabieren werden de Turken in de islamitische wereld de baas. In De droom van Osman. Geschiedenis van het Ottomaanse Rijk 1300-1923 (756 p. Mets en Schilt, € 49,90) rekent de Britse Caroline Finkel af met het stereotype van de ‘de oude zieke man’ en schets zij een beeld van een vitaal en dynamisch wereldrijk.

Margit Willems
De rok van Hare Majesteit. Vrouwelijke veteranen vroeger en nu
320 p. Augustus, € 17,99
Ook vrouwen kunnen van uniformen en marcheren houden, zo blijkt uit dit boek. Margit Willems sprak met Nederlandse vrouwen die als militair hebben gediend in conflictgebieden als Indonesië, Nieuw-Guinea of de Balkan. Zij vertellen over hun drijfveren om in het leger te gaan en de vooroordelen die zij zowel binnen als buiten de krijgsmacht moesten overwinnen.
De slag aan de Somme van juli 1916 is in Duitsland haast vergeten. Duitse frontsoldaten 1914-1918 van Gerhard Hirschfeld, Gerd Krumeich en Irina Renz (358 p. Atlas, € 29,90) is oorspronkelijk bedoeld voor de Duitse lezersmarkt, ook al heeft de Nederlandse uitgever handig elke verwijzing naar de Somme uit de titel verwijderd. Toch zijn de hierin verzamelde egodocumenten van frontsoldaten de moeite waard. De bezorgers gaan niet voorbij aan het Duitse schrikbewind in Noord-Frankrijk, de vermoedelijke oorzaak waarom het Sommefront voor Duitsers geen nationale herinneringsplek meer is.

Naill Ferguson
Het succes van geld
365 p. Contact, € 39,95
Als de kredietcrisis iets duidelijk maakt, is het wel dat de financiële wereld grote invloed heeft op (inter)nationale machtsverhoudingen. En ook dat maar weinigen snappen hoe die wereld functioneert. De Brit Naill Ferguson geeft in Het succes van geld een korte geschiedenis, van de eerste betaalmiddelen in Mesopotamië tot de hedgefondsen van George Soros. Ook verklaart hij grote historische gebeurtenissen vanuit financiële factoren. Soms schiet Ferguson door. Zo is zijn bewering dat de Franse Revolutie van 1789 werd veroorzaakt door een beurskrach die driekwart eeuw eerder plaatsvond, weinig overtuigend.
In Luchtspiegelingen. Cultuurgeschiedenis van de luchtvaart (283 p. Boom, € 19,50) beschrijft Marc Dierikx hoe vliegtuigen en luchtschepen in de twintigste eeuw de internationale grenzen deden vervagen. Natuurlijk besteedt hij aandacht aan de heroïek van de pionierstijd en de romantiek van het vliegen. Maar ook oude en nieuwe gevaren komen aan bod, zoals rampen, terrorisme, CO2-uitstoot en de wereldwijde verspreiding van ziektes als SARS en de vogelgriep.

BOEKEN TOP TIEN

1. Cees Fasseur
Juliana en Bernhard
Balans, € 27,50

2. Suzanna Jansen
Het pauperparadijs
Balans, € 17,95

3. Jan Blokker, Jan Blokker jr. en Bas Blokker
Nederland in twaalf moorden
Contact, € 19,95.

4. Niall Ferguson
Het succes van geld
Contact, € 39,95

5. Geert Mak, Jan Bank, Gijsbert van Es, Piet de Rooy en René van Stipriaan
Verleden van Nederland
Atlas, € 39,95

6. Jolande Withuis
Weest manlijk, zijt sterk. Pim Boellaard (1903-2001). Het leven van een verzetsheld
De Bezige Bij, € 29,90

7. Fik Meijer
Bejubeld en verguisd. Helden en heldinnen in de oudheid
Athenaeum Polak & Van Gennep, € 19,95.

8. Graham Robb
De ontdekking van Frankrijk
Atlas, € 26,90.

9. Christopher Lloyd
Wat is er in hemelsnaam gebeurd?
Nieuw Amsterdam, € 32,50.

10. Simon Schama
De Amerikaanse toekomst
Contact, € 24,95