Signalementen

L.J. Dorsman en P.J. Knegtmans (redactie)
Keurige wereldbestormers. Over studenten en hun rol in de Nederlandse samenleving sedert 1876
136 p. Verloren, € 14,00
Deze bundel bevat een mooi portret van de studentenactivist Ton Regtien, geschreven door de Utrechtse historicus Rimko van der Maar. Regtien is bekend geworden als oprichter van de Studentenvakbeweging in 1963. Overigens pikte hij het idee van belangenbehartiging voor studenten op van de Amsterdamse geschiedenisstudent Jan Bank, de latere hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis te Leiden, waarmee hij op de middelbare school had gezeten.
Een andere wereldbestormer, dé uitgever van het linkse boek Rob van Gennep, wordt geportretteerd in Zeerovers. Uitgeverij en boekhandel Van Gennep (128 p. Vantilt, € 13,50) onder redactie van Lisa Kuitert. Aandacht voor opkomst en ondergang van zijn boekhandel, zijn felle conflict met de Amsterdamse feministes en de seksboekjes die hij uitbracht met de NVSH. Fraai geïllustreerd.

Mayke Groffen
Lekker fris! Honderd jaar gezondheid, schoonheid en fatsoen
319 p. SUN, € 19,90
Boek over de verworvenheden op het gebied van de persoonlijke hygiëne. Groffen laat de stormachtige ontwikkeling zien die de lichaamsverzorging doormaakte in de periode van rond 1850 tot aan de jaren zestig van de twintigste eeuw. Van hoofdhaar en baard tot kruis en aars. Dit fraai uitgegeven werk hoort bij een tentoonstelling in het Historisch Museum Rotterdam.
Meer tentoonstellingsboeken: De exotische mens. Andere culturen als amusement (176 p. Lannoo, € 29,95) verschijnt bij de gelijknamige tentoonstelling in het Teylers Museum. Rond de voorlaatste eeuwwisseling vergaapte het Europese publiek zich massaal aan Afrikanen, Javanen, Indianen, Eskimo’s en andere uit de koloniën geïmporteerde ‘exoten’, die in de menselijke dierentuinen als rariteit tentoon werden gesteld en te kijk gezet. Het boek bevat negen essays van internationale specialisten.
Illustrator Cornelis Jetses (1873-1955) werd beroemd door Ot & Sien. Maar generaties Nederlanders leerden in de klas het Hollandse leven kennen door Jetses’ schoolplaten uit de serie Het volle leven. In Jetses aan de wand (127 p. Kok, € 24,95), onder redactie van Jacques Dane, zijn al die schoolplaten gebundeld en voorzien van commentaar. In het echt zijn de schoolplaten te zien in het Nationaal Onderwijsmuseum te Rotterdam.

Rosemarijn Hoefte, Peter Meel en Hans Renders (redactie)
Tropenlevens. De (post)koloniale biografie
275 p. Boom, € 24,50
Hans Renders timmert met zijn Gronings Biografie Instituut druk aan de weg. In een paar jaar tijd verschenen drie bundels over aspecten van de biografie, voortgekomen uit congressen georganiseerd door het instituut. Nu is er een vierde boek, over de (post)koloniale biografie, gebaseerd op een congres in maart 2007. Tropenlevens is een erg geslaagde bundel. Zeer leesbaar zijn de bijdragen over schrijver en politicus Albert Helman, dichter Robin ‘Dobru’ Raveles en nationalist Soetan Sjahir. Belangrijk zijn de stukken van Peter Meel en Gerry van Klinken over helden in Suriname en Indonesië.

Rik Launspach
1953
477 p. De Bezige Bij, € 19,90
Liefdesverhaal tegen de achtergrond van de watersnoodramp van 1953. Acteur Launspach, die in 1993 het Gouden Kalf voor beste acteur won voor zijn rol in de film Oeroeg, schreef behalve deze inmiddels goedverkopende roman ook het scenario voor de film De Storm van regisseur Ben Sombogaart. Deze film wordt in het najaar in de bioscoop verwacht.
Hét boek over de watersnoodramp is nog altijd De Ramp. Een reconstructie van de watersnood van 1953 door Kees Slager waarvan de eerste versie verscheen in 1992. Bij uitgeverij Olympus verscheen een goedkope herdruk van de herziene editie uit 2003. (557 p. € 19,50).
Een belangrijk onderdeel van het Deltaplan (bedoeld om een ramp als die van 1953 te voorkomen) was afsluiting van de Oosterschelde. Maar er waren mensen die vonden dat de Oosterschelde geen brakke zoetwaterpoel mocht worden. Hun verzet wordt uitgebreid beschreven door journalist Paul de Schipper in De slag om de Oosterschelde (496 p. Atlas, € 24,90).

Anthony Read
Wereldbrand. 1919 en de strijd tegen de bolsjewieken
429 p. Balans, € 22,50
Wie denkt dat wij momenteel in een ernstige crisis verkeren zal na lezing van dit fantastische boek gaan twijfelen. In vergelijking met 1919 vallen de problemen van nu te overzien. Toen stond de wereld in brand, zoals terecht de titel van dit boek luidt. Heel Europa, India, Midden- en Zuid-Amerika, Canada, de Verenigde Staten hadden te maken met geweld en opstand. En overal was men bevreesd voor het bolsjewisme, de ideologie uit de Russische burgeroorlog. In de strijd tegen dit gevaar werden rechtsregels met voeten getreden. Na een aantal bomaanslagen in Philadelphia werd een willekeurige revolutionair opgepakt. De inspecteur van politie: ‘We houden hem hier in het stadhuis vast, in eenzame opsluiting. Het kan me geen moer schelen of hij vastzit zonder raadsman. Dit is niet het moment voor juridische muggenzifterij.’ Een andere inspecteur: ‘Er is een lantaarnpaal voor elke bolsjewiek die heeft meegedaan aan deze moordzuchtige en krankzinnige wandaden.’

Russel Shorto
De botten van Descartes
320 p. Mouria, € 22,50
Shorto werd bekend met zijn boek Nieuw-Amsterdam. Eiland in het hart van de wereld uit 2004. Hierin beweerde hij dat Nieuw-Nederland een voorloper was van de Amerikaanse melting pot. Overigens een omstreden stelling, zoals u in het vorige nummer van Historisch Nieuwsblad kon lezen. In zijn nieuwe boek onderzoekt Shorto de reis van de stoffelijke resten van Descartes. In 1666, zestien jaar na de dood van Descartes in Zweden, werden zijn botten in het holst van de nacht opgegraven om naar Frankrijk te worden vervoerd. Dit was het begin van een lange tocht die de beenderen zouden maken. Ze werden gestolen, aanbeden als relikwieën, bestudeerd door wetenschappers, maar stonden vooral symbool voor vernieuwing, voor de kracht van de rede.

Ursula den Tex
Erfgenamen. Het verhaal van een Nederlandse familie van aanzien en vermogen
392 p. Balans, € 19,50
Familiegeschiedenis is erg populair de laatste tijd, denk aan het Pauperparadijs van Suzanna Jansen dat druk op druk beleeft. Ursula den Tex, voormalig redacteur bij Vrij Nederland, beschrijft de lotgevallen van haar familie, in tegenstelling tot die van Jansen een welgestelde en gezaghebbende familie van liberale burgers, onder wie de burgemeester van Amsterdam. Den Tex kon putten uit de papieren nalatenschap van vijf generaties vóór haar: een uitgebreid familiearchief met dagboeken, agenda’s en brieven die meer dan anderhalve eeuw omvatten.
Meer elitegeschiedenis: De Amsterdamse archiefonderzoeker S.A.C. Dudok van Heel werkte veertig jaar lang aan Van Amsterdamse burgers tot Europese aristocraten (2 delen 1134 p. Koninklijk Nederlands Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde, € 75,00). Hij deed uitgebreid genealogisch onderzoek naar de familie van de Amsterdamse top-burgemeester Claes Heijn Claesznszn (1442-1524). Zijn conclusie: De machtigste en rijkste families uit de zestiende en zeventiende eeuw hebben tot op heden hun invloed behouden. Anders dan gedacht stierven de Bickers en Backers niet uit, maar vererfden hun rijkdom en invloed via de vrouwelijke lijn.
Lou Heynens stelde een repertorium samen van de Limburgse adel (412 p. Pons Mosae Edotions, € 36,50), waarin hij laat zien dat de geschiedenis van die adel niet alleen boeiende regionale geschiedenis is, maar ook deel uit maakt van het Duitse en Belgische, en daarmee Europese verleden.

BOEKEN TOP TIEN

1. Niall Ferguson
Het succes van geld
Contact, € 39,95

2. Suzanna Jansen
Het pauperparadijs. Een familiegeschiedenis
Balans, € 17,95

3. Cees Fasseur
Juliana en Bernhard. Het verhaal van een huwelijk. De jaren 1936-1956
Balans, € 27,50

4. Han van Bree (redactie)
Het aanzien van 2008
Het Spectrum, € 17,95

5. Fik Meijer
Bejubeld en verguisd. Helden en heldinnen in de oudheid
Athenaeum-Polak & Van Gennep, € 19,95.

6. Geert Mak, Jan Bank, Gijsbert van Es, Piet de Rooy en René van Stipriaan
Verleden van Nederland
Atlas, € 39,95

7. Simon Schama
De Amerikaanse toekomst. Een geschiedenis
Contact, € 24,95

8. Adrian Goldsworthy
Carthago
Ambo/Anthos, € 29,95

9. Ronald Havenaar
Eb en Vloed. Europa en Amerika van Reagan tot Obama
G.A. van Oorschot, €22.50

10. Jolande Withuis
Weest manlijk, zijt sterk. Pim Boellaard (1903-2001), het leven van een verzetsheld.
De bezige bij, € 29,90