Signalementen

Zoals gebruikelijk in het meinummer staat deze rubriek geheel in het teken van de Tweede Wereldoorlog. Ook dit jaar is het aanbod van boeken over de oorlog weer enorm. Daarom is ‘Signalementen’ deze keer extra lang, met veertig recent verschenen boeken.

Gerard Aalders
De prins kan mij nog meer vertellen. Prins Bernhard – feit en fictie
224 p. Elmar, € 18,95
Bundeling van stukken die NIOD-medewerker Gerard Aalders schreef voor De Republikein over prins Bernhard. Vaak gaat het in die artikelen over de Tweede Wereldoorlog: Bernhards lidmaatschap van de NSDAP, zijn vriendinnen in de oorlog, zijn foute vrienden, de beruchte stadhoudersbrief die hij aan Hitler geschreven zou hebben, en zijn verzetsverleden. Over dit laatste: Aalders toont dat Bernhard tijdens de oorlog geen enkele vlucht boven nazi-Duitsland maakte. Dat was te gevaarlijk.

Stephen Ambrose
De Pegasusbrug
224 p. Mynx, € 19,95
Ambrose werd bekend met zijn bestseller Band of Brothers, die als basis diende voor de gelijknamige televisieserie. De Pegasusbrug gaat over een gewaagde missie tijdens D-day, die zo cruciaal was dat de hele Normandische invasie had kunnen mislukken als hij niet succesvol was geweest.

Floris B. Bakels
Nacht und Nebel. Mijn verhaal uit Duitse gevangenissen en concentratiekampen
381 p. Omniboek, € 16,50
Herdruk van belangrijk boek uit 1977 met kampherinneringen. Loe de Jong schreef erover: ‘In ons taalgebied is geen herinnering zo zuiver en treffend vastgelegd, nergens vindt men zo’n appèl tot de lezer.’ Nacht und Nebel-gevangenen waren politiek gevangenen die spoorloos in nacht en mist verdwenen: familie en kennissen kregen niet te horen dat ze naar concentratiekampen werden gestuurd, waar ze bijzonder slecht werden behandeld.

Hélène Berr
Oorlogsdagboek 1942-1944
326 p. De Geus, € 22,50
De Joodse Hélène Berr, geboren in 1921, studeerde tussen 1942 en 1944 in Parijs. Ze beschrijft het dagelijkse leven in de Franse hoofdstad tijdens de oorlog. In 1944 wordt ze samen met haar ouders gearresteerd. Geen van drieën overleeft het concentratiekamp. Het dagboek, dat pas vorig jaar door familie werd vrijgegeven voor publicatie, heeft de allure van Het Achterhuis van Anne Frank.

Jonathan Carr
De Wagnerclan
488 p. De Bezige Bij, € 29,90
De familie Wagner runt al meer dan een eeuw het beroemde Bayreuth-festival, gewijd aan de componist Richard Wagner. Heel wat foute personen uit de wereld van kunst en politiek zijn er met open armen ontvangen. In deze biografie beschrijft Carr Wagners antisemitisme en de rol die zijn familieleden hebben gespeeld in het Derde Rijk.

Denise Citroen en René Mendel
Eén verhaal uit duizenden. Kleinkinderen over de erfenis van de Shoah
152 p. Boom, € 19,50 (met dvd)
Op initiatief van de Amerikaanse regisseur Steven Spielberg hebben duizenden overlevenden van de Holocaust in de jaren negentig wereldwijd hun levensverhaal op film vastgelegd. Hieruit hebben Citroen en Mendel negen Nederlandse deelnemers gekozen. Ze lieten kleinkinderen reageren op de verhalen van hun grootouders. Hoe gaan zij om met de familiegeschiedenis? Op de bijgeleverde dvd staan de opnames van de grootouders uit het Spielberg-project.

Luitenant Lynn ‘Buck’ Compton
Veld van eer
317 p. Mynx, € 19,95
Compton maakte deel uit van de Easy-compagnie, waarover in 2001 de beroemde televisieserie Band of Brothers werd gemaakt door Steven Spielberg. In dit boek haalt hij herinneringen op aan zijn soldatentijd, een verhaal over moed, leider- en kameraadschap. Het voorwoord is van John McCain, de mislukte presidentskandidaat, die schrijft: ‘Door kennis te nemen van het leven van eer en dienstbaarheid waarmee Buck Compton zijn land heeft verrijkt, vangen we een glimp op van alles wat groots is aan Amerika.’

Martin van Creveld
Oorlogscultuur
608 p. Spectrum, € 39,95
Dit boek gaat over veel meer dan de Tweede Wereldoorlog. Van Creveld, geboren in Rotterdam in 1946, verhuisde op zijn vierde naar Israël. Hij is een zeer gerespecteerd krijgshistoricus. Oorlogscultuur heeft in het verleden altijd in hoog aanzien gestaan. Tegenwoordig niet meer. Volgens Van Creveld is dat gevaarlijk: een samenleving die haar band met de oorlogscultuur verbreekt, loopt het risico ook het vermogen om zichzelf te verdedigen te verliezen. Provocerend boek.

Norman Davies
Europa in oorlog, 1939-1945
543 p. Spectrum, € 19,95
Heruitgave van boek uit 2007 in de goedkope Scala-serie van Spectrum. Davies biedt een goed overzicht van de Tweede Wereldoorlog. Hij wijst op het grote belang van het oostfront voor de uiteindelijke bevrijding. Ook wijst hij erop dat in het oosten van Europa de ‘bevrijding’ het begin betekende van een vijftig jaar durende totalitaire onderdrukking.

Edgar Hilsenrath
De thuiskomst van Jossel Wassermann
272 p. Anthos, € 21,95
Hilsenrath brak in Nederland door met De nazi en de kapper, een roman over een nazi die na de oorlog de identiteit aanneemt van zijn vroegere Joodse buurjongen en een felle zionist wordt. Reden om De thuiskomst van Jossel Wassermann, dat verscheen in 1995, in een nieuwe uitgave te presenteren. Hildenrath vluchtte in 1938 met zijn moeder en jongere broer naar Siret in Roemenië. Daar speelt deze roman. De rijke matsesfabrikant Jossel Wassermann vertelt over zijn leven in de Joodse gemeenschap.

Anton Joachimsthaler
Hitlers einde. De legendes, het bewijs, de waarheid
368 p. Omniboek, € 27,50
Joachimsthaler dook diep in de archieven om definitief te kunnen bepalen wat er in april 1945 gebeurd is. Hij slaagt erin om diverse theorieën over het einde van de Führer te ontkrachten en een beeld te schetsen van de laatste dagen van Hitler.

Ian Kershaw
Hitler, de Duitsers en de Holocaust
477 p. Spectrum € 39,95
Bundeling van artikelen van de wereldberoemde Hitler-biograaf. Wie nog steeds denkt dat op de Wannsee-conferentie werd besloten tot de stelselmatige vernietiging van de Joden moet dit boek vooral lezen. Het is een aanrader voor ieder die zoekt naar een overzicht van de enorme hoeveelheid literatuur die de laatste decennia verscheen over de Holocaust. Kershaw vat deze literatuur kritisch en uitermate helder samen.

Frank van Kolfschoten
De Dortse magiër. De val van volksheld Karel Lotsy
400 p. Nieuw Amsterdam, € 24,95
Opzienbarend boek. Karel Lotsy (1893-1959) was voor, tijdens en na de oorlog dé sportbobo van Nederland: nauw betrokken bij de KNVB en het NOC. Na zijn overlijden werden tal van straten naar hem vernoemd, zo ook in Amsterdam. Maar daar werd in 1998 de Karel Lotsylaan omgedoopt in de Gustav Mahlerlaan. Reden was het proefschrift van André Swijtink over sport in de Tweede Wereldoorlog, waarin Lotsy van collaboratie en antisemitisme werd beschuldigd. Kolfschoten toont overtuigend aan dat Swijtink bijzonder slordig onderzoek heeft verricht en dat van zijn beschuldigingen niets overblijft. Lotsy verdient rehabilitatie!

Tobias Kniebe
Operatie Walküre. Het drama van 20 juli 1944
256 p. Cossee, € 26,90
Dankzij de film Valkyrie is de mislukte aanslag op Hitler op 20 juli 1944 door Claus von Stauffenberg algemeen bekend geworden. Thomas Kniebe heeft de voorgeschiedenis van deze en van eerdere aanslagen op de Führer nauwgezet gereconstrueerd. Hij schetst Von Stauffenbergs motieven, de maandenlange voorbereidingen, de studie van Hitlers gewoontes, het transport van de bom, de mislukking van de aanslag en uiteindelijk de executie van Von Stauffenberg.

Wally de Lang (red.)
Oorlogsdagboek van Dokter G. Italie
720 p. Contact, € 49,95
Uitgave van recent ontdekt oorlogsdagboek. De orthodox-Joodse Gabriel Italie overleefde verschillende kampen, waardoor hij als een van de weinigen een dagboek van de hele oorlog heeft kunnen bijhouden én bewaren.

Martine Letterie
Bommen op ons huis
118p. Leopold, € 13,95
Jeugdroman over de verwarrende eerste dagen van de oorlog in Rotterdam en Middelburg (ook die stad werd gebombardeerd op 17 mei). Dit boek maakt deel uit van het project ‘Vergeten oorlog’ van de Schrijvers van de Ronde Tafel, een reeks kinderboeken om de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend te houden.

Jonathan Littel
De Welwillenden
981 p. De Arbeiderspers, € 45,00
Deze roman veroorzaakte al heel wat commotie. Littel werd geboren in New York en bracht zijn kindertijd door in Frankrijk. Hij werkte voor humanitaire organisaties op de Balkan en in Afghanistan. In de ik-vorm verhaalt een SS-officier, Max Aue, over zijn betrokkenheid bij de moord op de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Aue is in Polen, de Oekraïne, Rusland en Hongarije. Hij is betrokken bij executies en later doet hij onderzoek naar hoe de Arbeitseinsatz verbeterd kan worden: waarom alle Joden ombrengen terwijl ze beter ingezet kunnen worden voor de oorlogsindustrie? Littel heeft alle belangrijke moderne literatuur over de Holocaust verwerkt en schetst formidabel het perverse nazisysteem. Een ongelofelijk goed boek, waarvoor wel stalen zenuwen en een sterke maag vereist zijn.

Jason Lutes
Berlijn 1. Stenen
209 p. Atlas, € 24,90
Erg mooi getekend verhaal over de turbulente gebeurtenissen in het Berlijn van de jaren twintig, rond de hoofdpersonen journalist Kurt Severing en kunststudente Marthe Müller. De communisten zijn in deze zogenoemde graphic novel overigens veel te braaf neergezet. Qua gewelddadigheid deden ze immers niet onder voor de nazi´s. Er volgt nog een tweede deel, getiteld Rook.

Don Malarkey
Soldaat van Easy Company. De memoires van Don Malarky, lid van Easy Company, beter bekend als Band of Brothers
285 p. Mynx, € 19,95
Nadat de televisieserie Band of Brothers, over de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog, was uitgezonden, werd Malarkey steeds vaker uitgenodigd voor spreekbeurten. Die waren weer een stimulans om zijn herinneringen op papier te zetten. Over de bloedige gevechten van Normandië, de concentratiekampen en Hitlers Adelaarsnest.

Mark Mazower
Hitlers wereldrijk. De overheersing van Europa door de nazi’s
848 p. Contact, € 69,95
Mazower, een van de belangrijkste historici van dit moment, werd naar aanleiding van dit boek al geïnterviewd in het januarinummer. Helaas liep de productie van Hitlers wereldrijk vertraging op, maar nu ligt het dan toch in de winkel. Mazower beschrijft wat er gebeurde toen de nazistische idealen botsten met de werkelijkheid, en reconstrueert de politieke discussies die door de SS’ers onderling werden gevoerd.

Vonne van der Meer
Zondagavond
167 p. Contact, € 17,95
Roman met in de hoofdrol de 72-jarige Robert Blaauwhuis, die in de oorlog een heldendaad verricht. Hij brengt de Joodse baby Mila dwars door Nederland naar een onderduikadres. Tijdens die tocht levert hij een gevecht met een overvaller, waaraan hij een litteken op zijn wang overhoudt. Blaauwhuis wordt geadoreerd door Mila, maar ook door zijn dochter Freeke, om zijn heldenmoed. Dan, op een zondagavond in 1992, vertelt hij beide vrouwen het werkelijke verhaal.

André Meeusen
De bibliotheek van mijn opa
146 p. www.ditmoetgelezenworden.nl, € 19,50
Kleinzoon interviewde zijn opa, een binnenschipper, en tekende daarna zijn verhalen op. De Tweede Wereldoorlog was een ingrijpende gebeurtenis in het leven van Meeusens opa. Hij maakte als dienstplichtig soldaat het bombardement van Rotterdam mee, daarna werd zijn schip gevorderd door de Duitsers en dook de hele familie onder in de Biesbosch. Aardige, zonder al te veel pretenties opgeschreven familiegeschiedenis.

Martin Middlebrook
Arnhem. Ooggetuigenverslagen van de Slag om Arnhem, 17-26 september 1944
504 p. Tirion, € 19,95
Middlebrook tekende tal van persoonlijke verhalen op over de Slag om Arnhem en plaatst ze in hun geschiedkundige context. De eerste uitgave van dit boek verscheen in 1994. De zestigjarige herdenking van de Slag om Arnhem, onderdeel van de grote geallieerde operatie Market Garden, vormde aanleiding voor deze heruitgave, die geheel herzien, verbeterd en geactualiseerd is.

Anne Nelson
Het Rode Orkest. Duits verzet in het Derde Rijk
448 p. Meulenhoff, € 26,95
Centraal in dit boek staat Greta Kuckhoff, een jonge Duitse vrouw die in de Verenigde Staten studeerde en ten tijde van het fascisme terugkeert naar Duitsland. Al snel sluit ze zich aan bij de verzetsgroep Het Rode Orkest. De groep infiltreert in de ministeries van de nazi’s, distribueert pamfletten en probeert de geallieerden te helpen Duitsland te verslaan. In 1943 wordt de groep opgerold. Kuckhoff overleeft de oorlog en woonde daarna in de DDR, waar zij hoge posities bekleedde.

Cas Oorthuys
1944-45. Het laatste jaar
144 p. Contact, € 24,95
Oorthuys maakte deel uit van de illegale groep fotografen die zich ‘De ondergedoken camera’ noemden. Hij fotografeerde het leven in Nederland tijdens het laatste jaar van de oorlog. Het zijn harde foto’s van hongerdoden, executies en straatterreur. De eerste versie van dit boek verscheen in 1970.

Debby Petter
Ik ben er nog. Het verhaal van mijn moeder Hélène Egger
112 p. Thomas Rap, € 15,00
Debby Petter, voormalig NOS-nieuwslezeres en vrouw van Youp van ’t Hek, vertelt het oorlogsverhaal van haar Joodse moeder Hélène Egger (1929). Egger verloor tijdens de Tweede Wereldoorlog alles wat haar lief was. Haar twee broers en haar vader kwamen om en zelf zat ze ondergedoken in Amsterdam. Ze wist ternauwernood aan transport naar een concentratiekamp te ontsnappen.

John Rabe
De goede nazi van Nanking. Hoe één man tweehonderdduizend Chinezen redde
320 p. De Bezige Bij, € 22,90
Op 13 december 1937 bezette het Japanse leger de Chinese stad Nanking. Er volgde een gruwelijk bloedbad. De Japanners vermoordden naar schatting 300.000 Chinese burgers. En het zouden er nog veel meer zijn geweest zonder John Rabe, een Duitser die al dertig jaar voor Siemens in China werkte. Hij slaagde erin binnen de stad een veiligheidszone te creëren waar 200.000 Chinezen de slachtpartij overleefden. Hij kon dit doen omdat hij nazi was: Japan was een bondgenoot van Duitsland. Rabe hield een dagboek bij, dat in 1997 voor het eerst in Duitsland werd gepubliceerd. Binnenkort draait er ook een film in de bioscoop gebaseerd op dit dagboek.

Cornelis Ryan
De langste dag. 6 juni 1944
324 p. Just Publishers, € 19,95
Wie na het lezen van Anthony Beevors D-day (zie pagina 10) nog meer wil weten over 6 juni 1944, kan terecht bij de klassieker van Cornelis Ryan uit 1959, die herdrukt is. Ryan werkte zeven jaar onafgebroken aan zijn boek. Hij interviewde honderden ooggetuigen en las vele geallieerde en Duitse dagrapporten en oorlogsjournaals.

Maja Schermerhorn-Bendeler
Oorlog vanaf de zijlijn. Herinneringen van een jong meisje
139 p. Aspekt, € 14,95
Maja Schermerhorn werd in 1934 geboren in Scheveningen. Haar vader zat in het verzet en werd door de Duitsers opgepakt en gevangen gezet. Voor het gezin Bendeler brak een moeilijke tijd aan. Na de oorlog begon Maja een zangstudie aan het conservatorium, waarna ze een carrière als soliste opbouwde. Het aantal ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog daalt rap. Toch – en daar wijst Ed van Thijn in het voorwoord van dit boek terecht op – neemt de belangstelling voor de oorlog eerder toe dan af.

Konstanze von Schulthess
Nina Schenk gravin von Stauffenberg. Een portret
208 p. De Arbeiderspers, € 18,95
Konstanze von Schulthess is de jongste dochter van Nina Schenk, gravin von Stauffenberg, de vrouw van graaf Von Stauffenberg, die op 20 juli 1944 een mislukte aanslag pleegde op Hitler. Welke rol speelde Nina von Stauffenberg in Operatie Walküre? Hoe verging het haar na de aanslag, toen de nazi’s wraak namen op alle medeplichtigen? De dochter laat zien dat haar moeder meer dan tot dusver werd aangenomen ingewijd was in de plannen van haar man tegen Hitler.

Otto Sinke
Verzet vanuit de verte. De behoedzame koers van Radio Oranje
319 p. Augustus, € 19,90
Degelijk proefschrift over Radio Oranje. ‘Wat wilde de regering in Londen met het radiostation, en lukte dat?’ is de centrale vraag. Sinke laat zien dat Radio Oranje de hele oorlog lang kampte met een informatietekort over de toestand in Nederland. Ook bespreekt hij hoe het station reageerde op de Jodenvervolging. Jammer genoeg is er weinig aandacht voor de dagelijks praktijk van het radio maken en ontbreken smeuïge anekdotes.

Gilbert Sinoué
Boot naar de hel. De joodse odyssee met de SS Saint-Louis
288 p. Omniboek, € 18,50
Na de Kristallnacht klinken er wereldwijd protesten tegen de Duitse behandeling van de Joden. Hitler start een ‘charmeoffensief’: 937 Joden krijgen toestemming Duitsland te verlaten. Op 13 mei 1939 vertrekt de SS Saint-Louis uit de haven van Hamburg. Richting: Havanna. Het schip mag echter niet aanmeren. Dan begint een wanhopige zoektocht naar asiel.

Paul van der Steen
Keurkinderen. Hitlers elitescholen in Nederland
290 p. Balans, € 18,95
In Duitsland werden in 1933 de eerste elitescholen gesticht. De leerlingen zijn voorbestemd om de voorhoede van het Derde Rijk te vormen. Nederland had tijdens de oorlog twee van dit soort scholen: één voor jongens in Valkenburg aan de Geul en één voor meisjes, in Heythuysen. Paul van der Steen, biograaf van Jo Cals, beschrijft de geschiedenis van deze Limburgse scholen en gaat ook na hoe het de leerlingen na de oorlog verging.

Adam Thorpe
De wetten van het perspectief
408 p. Podium, € 25,00
Mooie roman over kunst in oorlogstijd. Heinrich Hoffer, plaatsvervangend museumdirecteur, verschuilt zich op een dag in april 1945 in de kelders van het Kaiser Wilhelm Museum voor de oprukkende Amerikanen. De meeste kunstwerken zijn inmiddels door de nazi’s geroofd, maar Hoffer heeft een aantal schilderijen weten achter te houden. Een paar dagen later baant korporaal Neal Parry zich een weg door de puinhopen van het platgebombardeerde museum. Hij vindt een vrijwel ongeschonden kunstwerk en besluit het stiekem mee te nemen.

Tim Trachet
Het drama van Abbeville
174 p. Houtekiet, € 18,50
Op 20 mei 1940 werden 21 gevangenen, onder wie de rechts-extremistische Joris van Severen, in de Franse stad Abbeville in koelen bloede door Franse militairen doodgeschoten. De gevangenen kwamen uit België, waar ze op het moment van de Duitse inval als ‘verdachten’ waren opgepakt. Het bloedbad kreeg, mede door de Duitse propaganda, veel aandacht. Enkele Franse verantwoordelijken werden door de Duitse bezetter ter dood veroordeeld. Tim Trachet reconstrueerde deze pijnlijke Belgisch-Franse affaire.

Alex Verburg
Dwalingen. Een waargebeurd liefdesdrama in oorlogstijd
279 p. De Arbeiderspers, € 18,95
Roman gebaseerd op ware feiten. Het verhaal speelt in een Hollands dorp. Annie, dochter van een NSB’er, wordt verliefd op Johann, die werkt voor de Duitse Arbeitsdienst. Die keuze heeft ingrijpende, levenslange gevolgen.

Kurt Vonnegut
Armageddon achteraf en andere nieuwe en nooit eerder gepubliceerde verhalen over oorlog en vrede
224 p. Meulenhoff, € 17,90
De Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut, in 2007 overleden, werd beroemd met Slachthuis 5, over het bombardement op Dresden. In deze bundeling van verhalen onder meer een verslag over de verwoesting van Dresden, die hij zelf meemaakte als Amerikaans krijgsgevangene. Ook een wrang verhaal over de fantasieën van drie soldaten over de volmaakte eerste maaltijd die ze na hun bevrijding uit het krijgsgevangenenkamp zullen nuttigen.

Frank van Vree en Rob van Laarse (red.)
De dynamiek van de herinnering. Nederland en de Tweede Wereldoorlog in een internationale context
344 p. Bert Bakker, € 24,95
Twaalf artikelen over ‘de dynamiek van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog’, door de redacteuren gedefinieerd als ‘een proces van voortdurende verandering in interpretatie en betekenisgeving, waarbij telkens andere aspecten en gebeurtenissen naar voren worden gehaald en het beeld van de geschiedenis in musea, romans, films, het onderwijs, herdenkingsrituelen en erfgoedsites opnieuw wordt vormgegeven’. Niet alleen Nederland wordt bestudeerd, maar ook Indonesië, Japan, Duitsland, Oostenrijk en Engeland.

Aad Wagenaar
Rotterdam mei ’40. De slag, de bommen, de brand
336 p. Just Publishers 24,95
Verslag van de aanval en het bombardement op Rotterdam, gebaseerd op publicaties en op gesprekken met Nederlandse en Duitse ooggetuigen. De eerste versie van dit boek verscheen in 1970. De nieuwe druk is door de auteur geheel herzien en hij heeft er een nawoord aan toegevoegd, waarin hij klaagt over ‘de nietsontziende sloopdrift van de wederopbouwers van weleer’.

C. van Zeeland
Een chronologisch vademecum van de Tweede Wereldoorlog
323 p. Elikser, € 19,95
Dit boek bevat 230 korte hoofdstukken over de belangrijkste ontwikkelingen tijdens de Tweede Wereldoorlog: Duitsland valt Polen binnen (september 1939), Churchill wordt minister-president (10 mei 1940), Barbarossa gaat van start (juni 1941) enzovoort. Zeer toegankelijk dankzij diverse registers.

Boeken Top-Tien

1. Fik Meijer
De hond van Odysseus. Het dier in de oudheid
Athenaeum-Polak & Van Gennep, € 12,50

2. Tom Holland
De gang naar Canossa. De westerse revolutie rond het jaar 1000
Athenaeum-Polak & Van Gennep, € 29,95

3. Suzanna Jansen
Het pauperparadijs. Een familiegeschiedenis
Balans, € 17,95

4. Russell Shorto
Nieuw Amsterdam. Eiland in het hart van de wereld
Forum, € 19,95

5. Eric Duivenvoorden
Magiër van een nieuwe tijd. Het leven van Robert Jasper Grootveld
De Arbeiderspers, € 29,95

6. Ursula den Tex
Erfgenamen. Het verhaal van een Nederlandse familie van aanzien en vermogen
Balans, € 19,50

7. Niall Ferguson
Het succes van geld
Contact, € 39,95

8. Martin van Creveld
Oorlogscultuur
Spectrum, € 39,95

9. Fik Meijer
Bejubeld en verguisd. Helden en heldinnen in de oudheid
Athenaeum-Polak & Van Gennep, € 19,95

10. Cees Fasseur
Juliana & Bernhard. Het verhaal van een huwelijk: de jaren 1936-1956
Balans, € 27,50