Signalementen

Signalementen

door Frans Smits

G.F.W. Borel
Onze vestiging in Atjeh. Drogredenen zijn geen waarheid
614 p. Eburon, € 39,90
De Atjeh-oorlog was de bloedigste en meest langdurige strijd die het Nederlandse leger ooit voerde. Na de eerste expeditie van 1873, die voor Nederland in een nederlaag eindigde, volgde een tweede onder leiding van generaal Jan van Swieten. In januari 1874 slaagde hij erin de residentie van de sultan te veroveren. De strategie die door van Swieten werd gevolgd leidde tot een ongewoon felle polemiek, waaraan ook militairen deelnamen die in Atjeh hadden meegevochten. In deze strijd speelde kapitein der artillerie George Frederik Willem Borel een centrale rol. Onze vestiging in Atjeh en Drogredenen zijn geen waarheid vormen Borels belangrijkste polemische geschriften. In deze heruitgave worden zijn
polemieken aangevuld met teksten van andere auteurs. Het boek is buitengewoon fraai geïllustreerd.

entoen.nu
De Canon van Nederland. De vijftig vensters voor kinderen
155 p. Amsterdam University Press, € 19,50
Frits van Oostrom heeft ‘zijn’ Canon van de Nederlandse geschiedenis bewerkt voor kinderen in dit fraai uitgegeven boek.
Overigens is de canongekte nog lang niet voorbij: Er is nu ook De canon van Eindhoven (253 p. Adr. Heinen Uitgevers, € 14,95), samengesteld door onder meer Harry Lintsen, hoogleraar techniekgeschiedenis te Eindhoven, met natuurlijk aandacht voor Philips, DAF en PSV.
En er is de Historische Canon tussen Vecht & Eem (144 p. Stichting Tussen Vecht en Eem, € 9,50) samengesteld door de historici Henk Michielse en Piet Leupen, met natuurlijk aandacht voor de Nederlandse omroepgeschiedenis.

Judith Herrin
Byzantium. Het verrassende leven van een middeleeuws rijk
443 p. Bulaaq, € 34,50
Judith Herrin is hoogleraar laat-antieke en Byzantijnse studies aan King’s College in Londen en bekend historica van middeleeuws Europa. Eeuwenlang hebben de Byzantijnse legers als een buffer tegen de islamitische expansie in de vroege Middeleeuwen gefungeerd en – zegt Herrin – Europa en de moderne westerse wereld in staat gesteld om zich te vormen.
Byzantium heeft een thematische aanpak: in korte hoofdstukken behandelt Herrin de bouw van de Hagia Sophia, wagenraces, kruistochten en literatuur.
Meer over de kruistochten in Europa tegen de Turken. De kruistocht van Filips de Goede (296 p. Davidsfonds, € 27,50) door Fernand Vanhemelryck. Filips de Goede wierp zich op als kampioen van het katholicisme. Hij stuurde spionnen naar het Oosten, verrijkte zijn bibliotheek met werken over de islam en probeerde Europa warm te maken voor een kruistocht.
Jona Lendering toont in Vergeten Erfenis. Oosterse wortels van de westerse cultuur (195 p. Athenaeum-Polak & Van Gennep, € 19,95) aan dat Europa schatplichtig is aan de klassieke islam en dat ons denken in veel opzichten dichter staat bij dat in Bagdad van de negende eeuw dan bij dat in het klassieke Athene.

Solange Leibovici
Het vergeten gezicht. Een geschiedenis over liefde en verraad
240 p. De Arbeiderspers, € 18,95
Ik heb het in deze rubriek al vaker gesignaleerd: familiegeschiedenissen zijn momenteel razend populair. In Het vergeten gezicht onderzoekt Solange Leibovici het oorlogsverleden van haar moeder. Zij was NSB-lid en werkte in een Duitse munitiefabriek, in het plaatsje Zeven. Daar was ook een werkkamp voor Franse krijgsgevangenen. De moeder wordt verliefd op een van de gevangenen.
Kleindochter Kristine Groenhart vertelt in Leer mij je liefhebben (318 p. Athenaeum-Polak & Van Gennep, € 18,95) het verhaal van haar oma Jo Liese, een domineesvrouw, die in de jaren dertig naar Indië vertrekt.
Nog een Indische familiegeschiedenis: Verstilde stemmen en verzwegen levens (294 p. Atlas, € 24,90) door Inez Hollander. Over haar koloniale familie in Indië, inclusief de jappenkampen en de gruwelijke Bersiap-periode. Volgens Hollander wordt in het onderwijs veel te weinig aandacht besteed ‘aan koloniale geschiedenis die verdergaat dan Jan Pieterszoon Coen’.
Tweede-Kamerlid van de PvdA Khadija Arib beschrijft in Couscous op zondag (246 p. Balans, € 16,95) haar eigen leven en dat van haar ouders, en vertelt daarmee het verhaal van de Marokkaanse migratie naar Nederland. Halverwege de jaren zeventig komt ze met haar moeder in Nederland aan – haar vader werkt hier al een aantal jaren: ‘Er was in die periode geen baard of djellaba te bekennen in Nederland. Iedereen zag er modern uit.’

Margaret MacMillan
Geschiedenis: gebruik & misbruik
192 p. Mouria, €18,50
Vroeger was theoretische geschiedenis een allernuttigst onderdeel van de academische geschiedbeoefening. Tot postmodernisten met hun ondoordringbaar jargon deze subdiscipline om zeep hielpen. Geschiedenis: gebruik & misbruik van Margareth MacMillan, die eerder het veel bejubelde Parijs 1919 schreef, is een verademing. Ze schrijft zeer toegankelijk over het nut van geschiedenis, de zoektocht naar identiteit, nationalisme en over bewegingen en overheden die misbruik maken van geschiedenis. Daarbij maakt ze gebruik van tal van voorbeelden uit Canada, de Verenigde Staten, Europa, Rusland en China. Wist u dat er dovenactivisten zijn, die stellen dat doof-zijn geen handicap is, maar een onderscheidend kenmerk van anders-zijn? En dat die activisten boeken schrijven over het verleden van dat anders-zijn? Bovendien dragen deze activisten een blauw lint, omdat de nazi’s doven verplichtten dat te dragen. Over dit soort dingen schrijft MacMillan. Aanrader!

Francis Wheen
Das Kapital van Karl Marx
121 p. Mets & Schilt € 18,00
Dit is het laatste deel uit de serie ‘Boeken die de wereld veranderden’. Mooi getimed, deze laatste titel, gezien de kredietcrisis. Francis Wheen schreef eerder een goede biografie van Marx. In Das Kapital van Karl Marx beschrijft hij de geestelijke wortels van het hoofdwerk van Marx, de enorme moeite die het hem kostte om het boek te voltooien en de receptie van dit meesterwerk. Wheen wijst erop dat Marx en Engels veel plezier beleefden als er weer eens een economische crisis uitbrak, zoals in 1857. Engels schreef: ‘Het algemene beeld van de beurs was werkelijk kostelijk om te zien. Die kerels zijn absoluut razend dat ik zo plotseling in een voor hen onverklaarbare goede stemming ben.’ Wheen voorspelt met de crisis van nu in zijn achterhoofd: ‘Marx zou alsnog de meest invloedrijke denker van de eenentwintigste eeuw kunnen worden.’

Arie Wilschut
Kleine geschiedenis van Nederland. De tijd van jagers en boeren
119 p. Waanders, € 17,95
Nieuw deel in de serie ‘Kleine geschiedenis van Nederland’, gebaseerd op de tien tijdvakken van Piet de Rooy die richting moeten geven aan het geschiedenisonderwijs in Nederland. Aandacht voor de komst van de landbouw, de hunebedden, mensenoffers en terpenbewoners.
Gijs van der Ham, conservator Nederlandse geschiedenis van het Rijksmuseum, publiceerde tien jaar geleden een beknopte geschiedenis van Nederland. Nu is er een nieuwe versie van Geschiedenis van Nederland (179 p. SUN, € 18,50). Belangrijke jaartallen die erbij gekomen zijn: 2002, € vervangt gulden en Pim Fortuyn vermoord; 2005, verwerping bij referendum van de Europese grondwet.
Schrijver Maarten Asscher schrijft in H2Olland. Op zoek naar de bronnen van Nederland (222 p. Augustus, € 18,50) een watergeschiedenis van Nederland. Over tunnels en bruggen, de Watersnoodramp van 1953, Schokland en het watermanagement van Willem-Alexander.
Tot slot een kleine episode uit de vaderlandse geschiedenis. Koning Lodewijk Napoleon, de eerste koning van Nederland, maakte van 13 april tot en met 18 mei een inspectiereis door Brabant en Zeeland. Deze reis is gereconstrueerd door Hans van Eeden in Leve de koning! Lodewijk Napoleon op reis door Brabant en Zeeland (144 p. Brandaris, € 24,95).