Home Sebastian Haffner als historicus

Sebastian Haffner als historicus

  • Gepubliceerd op: 8 juli 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Dieuwke Teerstra
  • 2 minuten leestijd

De positie van Sebastian Haffner als historicus was altijd omstreden. Het symposium De journalist als historicus, dat 9 november jongstleden ter ere van de Duitse schrijver werd gehouden, bracht daar geen verandering in.


door Dieuwke Teertstra

‘Die Thesen sollen Leute zum denken ansetzen, nicht zum wissen.’ Zo omschreef Oliver Pretzel, de zoon van Haffner, de waarde van het werk van zijn vader. Pretzel ontving tijdens het symposium in de Duif in Amsterdam het eerste exemplaar van het boek Kanttekeningen van een rationele profeet, een bundeling van stukken van de hand van Haffner, waarmee uitgeverij Mets & Schilt haar verzameld werk van de schrijver completeerde.

Haffner, wiens echte naam Raimond Pretzel was, emigreerde eind jaren dertig naar Engeland. In 1954 keerde hij terug naar Duitsland. Hij werkte als journalist en publiceerde over de Duitse geschiedenis. In korte lezingen werden verschillende aspecten van zijn leven en werk belicht door Jan Blokker, Frits Boterman en Hubert Smeets. Daarin stond het thema dat de organisatoren het symposium hadden meegegeven, ‘De journalist als historicus’, centraal. Want hoewel zowel journalisten als historici graag op Haffner zouden willen lijken, aldus Blokker, is het vrijwel onmogelijk om hem bij een van deze groepen in te delen.

Haffner, volgens Smeets ‘een messcherpe analist van het verleden, maar een drieste voorspeller van de toekomst’, was als historicus in staat de geschiedenis in overzichtelijke partjes aan zijn lezers te presenteren, maar liet zich door de journalist in hem meeslepen door zijn eigen tijd. Haffners beschrijving van de Duitse geschiedenis is nooit zonder persoonlijk element, en Haffners alom geroemde schrijfstijl kan volgens Boterman niet verbloemen dat zijn werk fundamentele verklaringen voor gebeurtenissen in het Derde Rijk mist. Wel was Haffner in staat clichés onderuit te kegelen en vragen te stellen waar anderen zich in zijn tijd niet aan waagden.

Het is uiteindelijk niet verwonderlijk dat veel historici hem nooit her- of erkend hebben als collega. Haffner zelf zou van deze conclusie niet hebben opgekeken, zo liet zijn zoon in de slotrede merken. Volgens hem heeft zijn vader nooit een historisch werk geschreven, maar wilde hij met zijn artikelen juist provoceren en discussie losmaken. In die opzet blijkt Haffner, anno 2007, nog steeds geslaagd.

Het tiendelige Verzameld Werk van Sebastian Haffner, uitgegeven door Mets & Schilt, is tot en met 22 maart 2008 te verkrijgen voor € 199,00 in plaats van € 232,50.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer