Home ‘Russen zien Gorbatsjov en Jeltsin als invloedsagenten van het Westen’

‘Russen zien Gorbatsjov en Jeltsin als invloedsagenten van het Westen’

  • Gepubliceerd op: 31 januari 2019
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Ollie Peijnenburg
  • 3 minuten leestijd
‘Russen zien Gorbatsjov en Jeltsin als invloedsagenten van het Westen’

‘De Russen kijken met veel nostalgie terug op de communistische tijd’, stelt historicus Marc Jansen. Jansen publiceerde diverse boeken over Rusland en de Sovjet-Unie. In april verschijnt zijn nieuwe boek onder de titel De toekomst die nooit kwam. Hoe Rusland worstelt met zijn verleden. ‘In Rusland wordt nog steeds een anti-Westerse sfeer gepredikt.’

Waar kwamen die spanningen tussen het Westen en de Sovjet-Unie vandaan?
‘Vanaf de Russische Revolutie in 1917 waren er al spanningen tussen wat werd genoemd de kapitalistische en socialistische wereld. Na de Tweede Wereldoorlog namen die alleen maar toe. De Russen vonden dat zij de grootste bijdrage hadden geleverd aan de nederlaag van het fascisme in de oorlog. Rusland achtte het daarom rechtvaardig dat de Russen de invloedssfeer van het communisme zouden uitbreiden. Het Westen keek met argusogen naar deze ontwikkeling en reageerde met de oprichting van de NAVO. Dat ziet men in Rusland nog steeds als een onjuiste reactie. Het was volgens de meeste Russen dan ook de schuld van het Westen dat die spanningen zo hoog opliepen tussen beide ideologieën.’

Hoe kijkt men in Rusland naar de communistische tijd gedurende de Koude Oorlog?
‘Erg nostalgisch. De Russen herinneren zich vaak de goede dingen van het communisme, zoals het leven dat voor iedereen geregeld was. Uitsloven hoefde niet, als je maar naar het werk kwam. Vaak worden die slechte dingen, zoals schaarste, met opzet vergeten. Wat opvalt is dat Stalin en Brezjnev op het moment een grote populariteit in Rusland genieten, terwijl figuren als Gorbatsjov en Jeltsin, die voor de beëindiging van de Koude Oorlog zorgden, gezien worden als invloedsagenten van het Westen. Zij zouden de Sovjet-Unie met opzet hebben verzwakt en laten instorten. Veel Russen denken nu dat dit niet in hun belang was.’

Is er nog steeds sprake van een wederzijds conflict? 
‘Hoewel er geen ideologisch conflict meer is, kun je wel spreken van een geopolitieke strijd. Zo is het Westen angstig voor beïnvloeding vanuit Rusland via sociale media. Tegelijkertijd zie je dat de Russische staatstelevisie een erg anti-Westerse sfeer predikt. Zo benadrukt het medium dat het hier een zooitje is omdat de homorechten zijn uitgebreid, het kerngezin niet meer bestaat en er een stortvloed van vluchtelingen in het Westen is. Bovendien heeft de NAVO zijn grenzen uitgebreid tot aan Rusland. Recente conflicten zoals in Oekraïne en Georgië zijn voorbeelden van wat Rusland ziet als een tegenreactie op die uitbreiding. Rusland wekt de indruk dat het voor het goede en traditionele staat, terwijl het Westen vooral decadent is.’

Afbeelding: op 8 december 1991 tekenden de leiders van de Sovjet-Unie de opheffing van de unie. Tweede van rechts is Boris Jeltsin.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer