2003
‘Het enige complete jaaroverzicht,’ meldt de uitgever trots. Het aanzien van 2003 (Het Spectrum, euro 14,50) heeft wél de geboorte van Amalia en de arrestatie van Saddam Hoesein. Veel uitgevers van jaaroverzichten misten deze hoogtepunten omdat ze de kerstverkopen verkozen boven volledigheid. Verder in Het aanzien: de vijfde Harry Potter, Jamai wint Idols, maar ook vogelpest, SARS en Balkenende II. Ook compleet is Amsterdam 2003. Jaaroverzicht (De Prom, euro 14,50) door Lambiek Berends. Het boek sluit af op 31 december: ‘Kabelexploitant UPC schort de aangekondigde tariefverhoging drie maanden op.’
Frankrijk
In het kader van de Boekenweek verscheen na dertien jaar een nieuwe roman van Remco Campert: Een liefde in Parijs (De Bezige Bij, euro 15,00). De roman begint kort na de oorlog in de Franse hoofdstad. Martin Sommer stopte vorig jaar als correspondent voor de Volkskrant in Parijs en publiceerde toen het zeer leesbare Heimwee naar Frankrijk, met fraaie hoofdstukken over de Franse geschiedenis. Dorp in Picardië (Meulenhoff, euro 17,50) is zijn nieuwe boek, over Nederlanders in Frankrijk. Chantal Thomas beschrijft in Afscheid van de koningin (Bert Bakker, euro 19,90) de laatste dagen van het Franse hofleven. Het (fictieve) verhaal wordt verteld door Agathe-Sidonie Laborde, voorlezeres van Marie Antoinette. Over Nederland in de Franse Tijd: Mietje Hulshoff of de aanslag op Napoleon (Bert Bakker, euro 17,95) door Geertje Wiersma. Twee Franse romans die de moeite waard zijn: Papieren tijger (Meulenhoff, euro 19,95), over een Parijse maoïst in de jaren zeventig. Het voorval (Arbeiderspers, euro 14,95) door Annie Ernaux. Nauwgezet reconstrueert de schrijfster de periode begin jaren zestig toen ze een abortus liet plegen.
Verenigde Staten
Delia Daley, jong en zwart, ontmoet in Washington de Duitse jood en natuurkundige David Strom, op de vlucht voor de nazi’s. Ze trouwen en krijgen drie kinderen, die ze willen opvoeden zonder haat en vooroordelen. Dat blijkt onmogelijk. Door hun levens waart het spook van racisme, want door hun lichte huidskleur worden ze door zowel zwart als blank gewantrouwd. Het zingen van de tijd (Contact, euro 19,90) door Richard Powers is een imponerende roman die een goed beeld geeft van het Amerika van de jaren zestig. In dezelfde tijd speelt De kraaien zullen het zeggen (Nijgh & Van Ditmar, euro 22,50) door Ann-Marie MacDonald. In dit boek, in ons land inmiddels een bestseller, draait het om Jack MacCarthy, een spion in de Koude Oorlog, en zijn dochter Madeleine, die de moord op een schoolvriendinnetje meemaakt.
China
De twintigste eeuw van China in ruim tweeduizend bladzijden. Allereerst: de roman van Adam Williams over de opstand van de Boxers rond 1900 Het paleis van de hemelse lusten (Luitingh-Sijthoff, euro 24,95). Nanjing 1937. Een liefdesgeschiedenis (Ambo, euro 24,90) door Ye Zhaoyan schetst een indringend portret van het leven in China tijdens de Japanse bezetting van de oude hoofdstad, waarbij 350.000 Chinezen werden gedood en 20.000 vrouwen verkracht. De hele twintigste eeuw in de roman Grote borsten, brede heupen (Bert Bakker, euro 27,50) door Mo Yan. Van de Japanse bezetting tot de waanzin van de Culturele Revolutie. Maar ook de nieuwe tijd, vol corruptie en financiële schandalen. Over het moderne China ook: Het andere Oosten. Vijftien misverstanden over China en Chinezen (Contact, euro 18,90), een journalistiek verslag door Fons Tuinstra.
Oorlog
In Duitsland veroorzaakte het boek een rel. Is het wel een authentiek dagboek? Inmiddels is gebleken: ja, wel degelijk. Een vrouw in Berlijn. Dagboekaantekeningen van april tot juni 1945 (Cossee, euro 22,90) speelt in de periode dat het Sovjet-leger Berlijn innam. Ruim 100.000 vrouwen werden door Sovjet-soldaten verkracht, onder wie de schrijfster van het dagboek. Pumla Goboda-Madikizela groeide op in de zwarte townships van Zuid-Afrika en nam als psychologe deel aan de Waarheids- en Verzoeningscommissie. In Veroverde vergeving (Balans, euro 16,50) beschrijft ze haar persoonlijke ontmoeting met Eugene de Kock, leider van de blanke doodseskaders tijdens het apartheidsregime. In Palestina, land zonder vrede (BZZTôh, euro 15,00) zoeken Hans Kuitert en Mouin Rabbani naar de oorzaken van het mislukken van alle vredespogingen sinds het Oslo-proces van 1993. Ze zijn somber gestemd over de kans op een oplossing, zeker nu het geweld in het Israëlisch-Palestijns conflict wordt bezien in het licht van de internationale oorlog tegen het terrorisme. Oorlog heeft soms toch wel wat, camaraderie van soldaten namelijk, blijkt uit Houten kruisen (De Arbeiderspers, euro 23,95) door Roland Dorgeles, een roman over de Eerste Wereldoorlog. Verder nog: Een menslievende en Nationale Taak. Oorlog, kolonialisme en het Rode Kruis in Nederlandsch-Indië, 1870-1950 (Aspekt, euro 26,98) door Leo van Bergen.
Bladeren
Drie mooie bladerboeken: Bibliopolis. Geschiedenis van het gedrukte boek in Nederland (Waanders, euro 34,50) gebaseerd op de gelijknamige website van de Koninklijke Bibliotheek. Over productie, distributie en consumptie van het boek. In kaart gebracht met kapmes en kompas. Met het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap op expeditie tussen 1873 en 1960 (ABP/KNAG, euro 35,00), tevens catalogus bij de tentoonstelling in het Tropenmuseum te Amsterdam. Over expedities naar Nederlands-Indië, Suriname, Midden-Arabië, Noord-Amerika en Zuidwest-Afrika. Het Witsenhuis (Atlas, euro 39,90) door Jessica Voeten. Over een pand aan het Amsterdamse Oosterpark, eerst trefpunt van de Beweging van Tachtig (Witsen, Breitner, Kloos), later bestemd als gratis werkplek voor armlastige schrijvers (Minco, Rosenboom).
Verder…
Verscheen de vuistdikke biografie Jung (De Bezige Bij, euro 54,90) door Deirdre Bair, die eerder de levens vastlegde van Anaïs Nin, Samuel Beckett en Simone de Beauvoir, andere iconen van de twintigste eeuw.