Slavernij
‘Ik koop tegenwoordig geen Ibo’s meer. Destijds waren we nog geen week op zee toen die Ibo’s vervielen in een verstarde melancholie. Ze waren met zweepslagen niet tot eten te brengen en begonnen bij bosjes dood te gaan. Ik begreep dat ze geloofden dat ze door te sterven terug zouden gaan naar hun eigen land. Dus wat denkt u dat ik deed, meneer? Ik liet de slaven aan dek brengen en voor de ogen van allemaal hakte ik de hoofden van de dode slaven af met een kapmes uit de kombuis. Als ze zo graag naar huis wilden terugkeren, zouden ze dat doen zonder hoofd. Van die dag af had ik geen problemen meer met ze.’
Woorden van Thurso, de wrede kapitein van het slavenschip de Liverpool Merchant in de roman Heilige honger door Barry Unsworth (De Geus, 35 euro). De slaven op zijn schip worden ziek en Thurso besluit ze overboord te zetten. De bemanning komt onder leiding van de idealistische scheepsarts Paris in opstand en kaapt het schip. In Florida stichten bemanning en slaven in 1753 een utopistische kolonie, waar blank en zwart als gelijken leven. Na tien jaar gaan er onder ex-slaven stemmen op om sommige zwarten weer tot slaaf te maken: ‘Ik bouwen hut man nodig bewaken dat hut. Hebben ze de héél tijd nodig, niet alleen als zij willen. Zo gaan die dingen in dees werel.’ Hoe het de zwarten in de Verenigde Staten verging na de afschaffing van de slavernij in 1865 laat de de Leidse historicus Chris Quispel zien in Hardnekkig wantrouwen (AUP, 23,50 euro). De maatschappelijke veranderingen van de twintigste eeuw hebben de relatie tussen blanken en zwarten ingrijpend veranderd, maar het diepe wantrouwen dat tussen hen bestaat is daarmee niet weggenomen.
Fortuyn
De historische verkiezingsstrijd van dit jaar is vastgelegd in Op pad met Pim. Van Eindhoven tot Hilversum (Aspekt, 10,98 euro) door HP/De Tijd-verslaggever Marcel van Roosmalen. Fortuyn in Heerlen: ‘De mensen uit de biblebelt op de Veluwe hebben moreel gezien meer rechten dan islamieten. Zij hebben geholpen om dit land op te bouwen.’ Waarom Paars implodeerde analyseren Vrij Nederland-redacteuren Max van Weezel en Michiel Zonneveld in De Onttovering van Paars. Een geschiedenis van de kabinetten-Kok (Van Gennep, 11,50 euro). Het verscheen een paar weken voor de verkiezingen. Laatste zinnen: ‘De politici van de regeringspartijen maken de indruk dat ze machteloos op een vuurtje stampen dat ze niet meer kunnen doven. Zo dreigt de jongensdroom van Hans van Mierlo (het paarse kabinet) als een nachtmerrie te eindigen.’ Inderdaad, weten we nu.
Spaanse burgeroorlog
In de mooie reeks ‘De twintigste eeuw’ van uitgeverij Atlas verscheen een tijdje terug een herdruk van George Orwells klassieker over de Spaanse burgeroorlog Saluut aan Catalonië (18,11 euro). Onlangs kwamen in dezelfde serie uit: een herdruk van Memoires van een moralist (18,11 euro) door Hans Sahl met herinneringen aan Bertolt Brecht, Thomas Mann en Walter Benjamin; en een herdruk van Liefde en dood op Bali (23,50 euro) door Vicki Baum, een roman over de oorspronkelijke bewoners van Bali en hun gruwelijke botsing met de Nederlandse koloniale overheersers.
Bronnen
Het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING), gespecialiseerd in bronnenuitgaven, bestaat honderd jaar. Het viert dat met de bundel Nederland in de wereld (Boom, 25 euro), ‘waarin het ING op een andere wijze dan in de overige uitgaven historisch materiaal voor een breed publiek van historisch geïnteresseerden beschikbaar stelt’. Een loffelijk streven, maar jammer genoeg erg mislukt. Is er werkelijk een groot publiek voor een bijdrage als: ‘Splijtzwam of teken van eenheid? Het bisschopsambt ten behoeve van de Cleresie vanuit Romeinse Bescheiden’?
Nogal vies
Voor de volgende twee boeken moet u over een sterke maag beschikken. Heather Pringle verhaalt in Het mummiecongres (Luitingh-Sijthoff, 18,95 euro) over de curieuze wereld van wetenschappers die zich bezighouden met mummies. Al na een paar bladzijden trakteert zij ons op een beschrijving van wat er met ons lichaam gebeurt na de dood. ‘Binnen een paar weken wordt de huid weggevreten, lost het weefsel op en valt het vlees af’. Enzovoort. In Het fastfoodparadijs geeft historicus Eric Schlosser ‘een onthullende kijk op Amerika en de fastfoodindustrie’. ‘Op 11 juli 1997 bestelde Lee Harding taco’s met kip in een Mexicaans restaurant. Het vlees smaakte slijmerig en smerig. Een uur later kreeg hij hevige maagkrampen en het voelde alsof iets zijn maag aan het wegvreten was.’ Enzovoort.
Verder…
Vlak voor zijn dood verscheen een geheel herziene versie van Martin van Amerongens Het Matrassengraf. Heine’s sterfbed (Aspekt, 16,98 euro).
Dit artikel is exclusief voor abonnees
