Nanda van der Zee bracht een nieuw boek uit: De Trein (Aspekt, euro 12,95). Het handelt over doorgangskamp Westerbork. Centraal staat kampcommandant Albert Konrad Gemmeker. Volgens Van der Zee is Gemmeker na de oorlog veel te laag gestraft (tien jaar cel).
Nog steeds worden er resten gevonden van soldaten die sneuvelden tijdens de twee wereldoorlogen van de vorige eeuw. Angela Dekker spreekt in De onbekende soldaat (De Geus, euro 17,90) met archeologen, amateurvorsers en identificatieambtenaren en bezoekt nabestaanden die soms zelfs tachtig jaar later eindelijk afscheid kunnen nemen. ‘De dode rechts van mij heeft geen hoofd meer. Aan mijn linkerhand hangt het hoofd van een dode tussen zijn benen.’
De 20-jarige marinier Anthony Swofford nam deel aan de eerste Golfoorlog. Zijn ervaringen legde hij vast in het fascinerende Jarhead (Het Spectrum, euro 18,50).
Koude Oorlog
De strijd tussen de CIA en de KGB vanaf het midden van de jaren tachtig is beschreven in De stille oorlog (A.W. Bruna Uitgevers, euro 24,95) door Milt Bearden en James Risen. De eerste nam een sleutelpositie in binnen de CIA tijdens de laatste jaren van de Koude Oorlog. Verder spraken de auteurs met veel voormalige CIA- en KGB-agenten. Het levert een zeer spannend boek op over de Russische terugtocht uit Afghanistan, de val van de Berlijnse Muur en de coup in 1991 in Moskou.
Even spannend is Schaduwspel (A.W. Bruna Uitgevers, euro 17,95) door Thomas Sanders. Deze gaf vanaf 1977 tot aan de val van de Muur leiding aan het Elitekommando Ost. Dit comando bestond uit Duitse militairen, getraind en gefinancierd door de CIA. Hun opdracht: het ontregelen van het bewind in Oost-Duitsland. Daarbij waren alle middelen geoorloofd, ook moord.
Herinneringen
Zeer de moeite waard zijn de herinneringen van historicus en journalist Richter Roegholt in De stad is een gesprek. Terugblik op mijn leven (Aksant, euro 25,00). Over Anne Frank, Jacques Presser, Loe de Jong, Ben Sijes en nog een hondertal bekende Amsterdammers. Wat Hedy d’Ancona in Het persoonlijke is politiek (De Arbeiderspers, euro 16,95) over haar familieverleden vertelt is choquerend; lees het boek. Wat ze vertelt over haar politieke carrière is amper de moeite waard, want bijzonder oppervlakkig. Van Hella S. Haasse werd een aantal autobiografische geschriften gebundeld in Het dieptelood van de herinnering (Querido, euro 16,95). Ze schrijft over haar kinderjaren op Java en in Nederland, maar ook over haar lievelingsauteurs.
Bundels
Reisboekenschrijster Carolijn Visser stelde een best of van haar werk samen: De hele wereld. Een reis langs vijf continenten (Meulenhoff, euro 25,00). Bevat haar beruchte stuk uit 1975 over de marxistische terreur aan de Universiteit van Amsterdam, artikelen uit begin jaren tachtig over haar spraakmakende reis door China (ze rekende genadeloos af met de China-vereerders) en het stuk uit dezelfde periode over haar bezoek aan Nederlandse vakantierevolutionairen in Nicaragua.
Voor de vierde keer bundelde Ad van Liempt de resultaten van het onderzoek dat zijn televisieprogramma Andere Tijden elk seizoen oplevert. Andere Tijden IV. Sterke verhalen die nog waar zijn ook (Veen, euro 16,50) gaat over de paus in Nederland, de formatie van Paars I en het Englandspiel.
De historicus van 2003 Maarten van Rossem bundelde zijn columns en artikelen over kunst, cultuur en politiek in Heeft geschiedenis nut? (Het Spectrum, euro 17,75). Bovendien bevat deze bundel twee grote nieuwe stukken: over de Eerste en over de Tweede Wereldoorlog. ‘De allersimpelste functie van de geschiedschrijving,’ zegt Van Rossem, ‘is duidelijk maken hoe een bepaalde situatie tot stand is gekomen.’
Verwacht
De meeste uitgevers hebben hun plannen voor de komende maanden bekendgemaakt. Rijk zal de oogst aan biografieën zijn. In februari verschijnt Denkbeelden uit een dubbelleven. Biografie van Karel van het Reve (De Arbeiderspers) door Ger Verrips. Hij belooft ‘onthullende feiten die een andere kant van de publieke persoon Karel van het Reve belichten’. Herman Langeveld publiceert in april het tweede deel – Schipper naast God – (Balans) van zijn biografie van Hendrikus Colijn. Het eerste deel deed veel stof opwaaien vanwege onthullingen over het brute militaire optreden van Colijn in Indië. Of het tweede deel even sensationeel zal zijn verklapt de uitgever niet. In september verschijnen nog: Wie weet slaag ik in de dood. Over het leven van Jan Campert (De Bezige Bij) door Hans Renders, en Lichtschikkend en zingend. De jonge Lucebert (De Bezige Bij) door Peter Hofman.
Vlak voor de meimaand komen twee veelbelovende boeken over de Tweede Wereldoorlog uit. Bevrijd. Hoe in 1945 de oorlog is verdwenen in vierentwintig ooggetuigenverslagen (Veen) door Martin Schouten. Met veel aandacht voor de behandeling van ‘foute’ Nederlanders. En: Fout geboren. Het verhaal van kinderen van foute ouders (Contact) door Bas Kromhout, gebaseerd op een groot onderzoek dat het Historisch Nieuwsblad in 2002 verrichtte.
De historicus Peter Klein schreef Duizend jaar vaderlandse geschiedenis, dat in april verschijnt (Balans), vast een zeer eigenzinnig verhaal over tien eeuwen Nederlandse geschiedenis. Het hoogtepunt van komende maanden is in mei ongetwijfeld De last van veel geluk. De geschiedenis van Nederland, 1555-1702 (Bert Bakker), een nieuwe synthese van de Gouden Eeuw door A.Th. Van Deursen.
Verder…
Wachten we nog steeds op het nieuwe boek van Geert Mak over Europa in de twintigste eeuw. Zal dat dan eindelijk in 2004 verschijnen?
Dit artikel is exclusief voor abonnees
