Welke boeken zou u kunnen meenemen in uw vakantiekoffer? Historisch Nieuwsblad selecteerde er dertig (en een paar meer) uit het recente aanbod. Van zeer serieuze historische studies tot reisgidsen, historische thrillers en zelfs een schoolboek.
1. De Atlantikwall. Omstreden erfgoed van Rijnmond tot IJmond. 160 p. Open kaart, euro 19,95
Wandel langs de overblijfselen van de linie van bunkers, tankmuren en -grachten die de Duitsers in de oorlog bouwden. Met veel foto’s en kaarten. Bij dezelfde uitgever verscheen ook: De langste stad. Van het Zwin tot De Slufter. Reis langs verblijfshistorisch erfgoed van de Nederlandse kust (euro 19,95). Onder ‘verblijfshistorisch erfgoed’ vallen: jeugdherbergen, natuurcampings, badhotels enzovoort.
2. Alessandro Barbero, Waterloo. Het verhaal van de veldslag. 382 p. Mets & Schilt, euro 35,00
Nauwgezette beschrijving van een beslissende slag in de Europese geschiedenis. Van uur tot uur, met veel aandacht voor de zielenroerselen van de deelnemers: bevelhebbers, officieren en gewone manschappen.
3. Frédéric Bastet, Wandelingen door de klassieke oudheid. 335 p. Atheneum-Polak & Van Gennep, euro 19,95
Ontving dit jaar de P.C. Hooftprijs. Daarom een herdruk van Duizendjarig dolen en Het maansteenrif in één band. Bastet leidt ons op verrassende wijze door de klassieke oudheid. Bij Querido verscheen van dezelfde auteur: Twee vrouwen en een gorilla (euro 10,00). Bevat twee essays over Couperus en een interview met Bastet over zijn werk.
4. Marjan Berk, Het bloed kruipt. Op zoek naar Jacob Cats. 287 p. Atlas, euro 16,90
In de familie van schrijfster Marjan Berk gaat het verhaal dat ze afstamt van staatsman en dichter Jacob Cats. Samen met genealoog J.M. Hangoor gaat ze op onderzoek uit. Nee er is geen bloedverwantschap met Cats, wel met Belle van Zuylen, P.C. Hooft, Kenau Symonsdochter Hasselaer en Willem van Oranje! Wie na dit boek gegrepen is door genealogie koopt ook: Verre Verwanten. Familiegeschiedenis dichterbij door Rob van Drie en Kees Noorda (Kosmos-Z&K, euro 16,95).
5. David Bodanis, Het elektrisch universum. Een geschiedenis van de elektriciteit. 234 p. Ambo, euro 19,95
Een ook voor niet-techneuten begrijpelijk overzicht. Bodanis begint bij Joseph Henry en via Bell, Edison, Faraday en Turing belandt hij in het heden. Veel smakelijk anekdotes, bijvoorbeeld over de grote verliefdheid van Bell op de rijke Mabel Hubbard. Nadat ze de heftige tegenstand van Mabels ouders overwonnen, trouwden ze en werd Mabels vader Bells financier.
6. Henk Boom, 1506. Een reis door de wereld van Erasmus, Machiavelli, Jeroen Bosch, Da Vinci en Johanna de Waanzinnige. 296 p. Balans, euro 22,50
Aan de hand van de verzonnen kroniekschrijver Hendrick Vandenzavel maakt journalist Boom een reis door het Europa van 1506. We krijgen antwoord op vragen als: Moet een vorst liegen om te kunnen regeren? Waarom heeft Michelangelo ruzie met de paus? En: Waarom draagt Jeroen Bosch een omgekeerde trechter op zijn hoofd?
7. Herman Clerinx, Kelten en de Lage Landen. 294 p. Davidsfonds, euro 24,95
Onlangs werden in het Limburgse Echt een tiental Keltische munten gevonden. Wie waren de Kelten? Koppensnellers en gemakzuchtige dieven? Clerinx, wetenschapsjournalist en voorzitter van het Belgische Genootschap voor Keltische Studies schreef er dit rijk geïllustreerde boek over.
8. Michael Cook, De mens. 10.000 jaar geschiedenis. 407 p. Het Spectrum, euro 21,95
Waarom concentreert de geschiedenis van de mens zich in de laatste 10.000 jaar? Hoe komt het dat de mens überhaupt zover is gekomen? En hoe is de onevenredig grote rol te verklaren die het Westen heeft gehad in het tot stand brengen van de wereld waarin we leven? Al deze vragen beantwoordt Cook.
9. Martin Cruz Smith, Wolf eet hond. 347 p. Anthos, euro 19,95
Zeer spannende thriller van auteur die eerder furore maakte met Gorki Park. Speelt bijna twintig jaar na de kernramp in Tsjernobyl. Cruz Smith baseert zich op historische feiten. De centrale bezweek omdat de leiding bezig was met gevaarlijke experimenten. Moskou greep veel te laat in. Huiveringwekkend zijn de beschrijvingen van de oorspronkelijke bewoners die teruggekeerd zijn naar het gebied rond de centrale en daar zwaar besmet op hun dood wachten.
10. Anna Enquist, De thuiskomst. 415 p. De Arbeiderspers, euro 19,95
Door de kritiek zeer wisselend beoordeelde historische roman. Over Elisabeth Batts, de vrouw van zeevaarder en ontdekkingsreiziger James Cook. Let op: bevat tal van sterfgevallen.
11. Stuart Feder, Gustav Mahler. Een leven in crisis. 399 p. De Bezige Bij, euro 39,90
Portret van de beroemde componist door musicoloog en psychiater Feder. Er waren veel heftige gebeurtenissen in het leven van Mahler: zijn beide ouders overleden in 1889, waarna hij voor zijn vele broertjes en zusjes moest zorgen; zijn geliefde dochtertje overleed in 1907 en in datzelfde jaar moest hij ontslag nemen als dirigent van de Weense Opera. Mahler wist zijn gekwelde gevoelsleven om te zetten in grootse muzikale werken, meent Feder.
12. Leonie Frieda, Catherina de Medici. Koningin van Frankrijk. 559 p. Houtekiet, euro 29,95
Veel geprezen en in veel landen vertaalde biografie. Een genuanceerd portret en tegelijkertijd een verhaal over moord en doodslag, gekonkel en complotten, hofintriges en niets ontziend godsdienstfanatisme, wraak en weerwraak, affaires en maîtresses. Een echt zomerboek dus.
13. Jonathan Israel, Radicale Verlichting. Hoe radicale Nederlandse denkers het gezicht van onze cultuur voorgoed veranderden. 944 p. Van Wijnen, euro 79,50 (bij voorintekening tot 31-12-2005 euro 69,50)
Vertaling van Radical Enlightenment uit 2001. Bejubelde studie van auteur die eerder imponeerde met het standaardwerk De Republiek, 1477-1806. Israel laat zien dat de Verlichting die de westerse samenleving zo radicaal heeft veranderd in Nederland geboren werd. Historisch Nieuwsblad oordeelde in 2001: ‘Geeft een verfrissende hollandocentrische kijk op de Europese intellectuele geschiedenis.’
14. Louis de Jonge, De laatste haringvissers van Nederland. 255 p. Balans, euro 17,50
Nederland heeft nog maar drie uitvarende haringschepen. Hoe kon het zover komen? Volgens De Jonge groeven de haringvissers met hun afkerigheid van politiek en milieueisen hun eigen graf. Over de geschiedenis van een oud ambacht inclusief het eerste vaatje Hollandse nieuwe.
15. James Kennedy, De deugden van een gidsland. Burgerschap en democratie in Nederland. 60 p. Bert Bakker, euro 8,95
Dat je oratie wordt uitgegeven door Bert Bakker lukt je alleen als je een bekend historicus bent. En dat is de uit Amerika afkomstige Kennedy, tegenwoordig hoogleraar nieuwste geschiedenis aan de Vrije Universiteit. Kennedy onderzoekt hoe het debat over goed burgerschap in Nederland de laatste veertig jaar werd gevoerd en trekt vergelijkingen met andere landen.
16. Elizabeth Kostova, De historicus. 711 p. Mouria, euro 19,90
Een van de vele Dan Brown-klonen. ‘”Mijn waarde en onfortuinlijke opvolger,” zo begint De historicus,’ luidt de reclame op de radio voor dit boek. Nee hoor. De eerste zin luidt: ‘Het hier volgende verhaal zou ik nooit op papier hebben gezet.’ Of het een zegen is dat dit toch is gebeurd moet u zelf beoordelen. Zeker lezen als u van Dracula-geschiedenissen houdt.
17. Fred Lanzing, Soldaten van smaragd. Mannen, vrouwen en kinderen van het KNIL, 1890-1914. 192 p. Augustus, euro 17,50
De grootvader van Lanzing was van 1885 tot 1911 officier van het KNIL. Hij hield een aantekeningenboekje bij, dat dient als basis voor dit boek. Lanzing gebruikte verder rapporten, verslagen, kranten en romans voor zijn fraaie studie van het koloniale leger van Nederlands-Indië.
18. Lyn Macdonald, 1914. Dagen van hoop. 468 p. Anthos, euro 24,95
Van Engelands beroemdste chroniqueur van de Eerste Wereldoorlog. Hoe begon de oorlog en waarom de patstelling van de loopgravenoorlog? Gebaseerd op talloze ooggetuigenverslagen van soldaten.
19. Lauro Martines, Bloed in april. 336 p. Bert Bakker, euro 19,95
Over de aanslag op Lorenzo en Giuliano de Medici in april 1478. Giuliano bloedt dood, Lorenzo weet zich in veiligheid te brengen. Bij de aanslag zijn veel invloedrijke Italianen betrokken. De De Medici nemen genadeloos wraak. Mooi portret van het Florence van de Renaissance.
20. Piet de Moor, Schemerland. Stemmen uit Midden-Europa. 334 p. Van Gennep, euro 22,50
Van Belgisch schrijver en journalist die eerder een heel aardige studie over Stalin schreef (De gelaarsde God). De Moor leidt ons in Schemerland rond door de geschiedenis van Midden-Europa: van Triëst tot Gdansk en van Moskou tot Berlijn.
21. Liek Mulder, Anne Doedens en Yolande Kortlever, Van huis uit. Compacte geschiedenis voor de pabo. 192 p. HB Uitgevers, euro 28,50
Een handboek over de geschiedenis van Nederland voor studenten van de pabo. De auteurs gaan uit van de tien tijdvakken (‘Tijd van jagers en boeren’ enzovoort) vastgesteld door de commissie-De Rooy. Wat moet een leraar van de basisschool echt weten om professioneel te kunnen functioneren? Ook handig voor wie tijdens de vakantie snel zijn kennis wil bijspijkeren.
22. Linda Otter, Italiaanse geheimen. Reisverhalen. 367 p. Atlas, euro 19,90
Journaliste Linda Otter gaat op zoek naar de wortels van het moderne Italië. Hoe komt het dat de geboorteplaats van Mussolini is uitgegroeid tot een neofascistisch bedevaartsoord? En: Waarom wil de regering-Berlusconi de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog herschrijven? Schaf ook de tiende druk (meer dan 40.000 exemplaren verkocht) aan van Marjon van Royens Italië op maandag (Nijgh & Van Ditmar, euro 12,50). Over Italië in de jaren tachtig, met een nieuw nawoord over Berlusconi, afrekeningen en fraude. ‘Kan het zijn dat Italië ook nu weer een voorloper is? Ik bedoel Italië als voorloper van een politieke ontwikkeling die zich uitbreidt in heel Europa, zoals Mussolini dat in de jaren twintig met het fascisme was?’
23. Tom Reiss, Een reiziger uit de Oriënt. Over het verborgen leven van de schrijver van Ali en Nino. 423 p. De Bezige Bij, euro 29,90
Een zoektocht van de Amerikaanse journalist Reiss naar de auteur van de wereldberoemde roman Ali en Nino. Het is het verhaal van Lev Nussimbaum, een joodse jongen geboren in Bakoe, die zich voordeed als een moslimprins, om vervolgens in nazi-Duitsland een bestsellerauteur te worden. De zoektocht eindigt in het Italië van Mussolini, waar de berooide Nussimbaum aan een ernstige ziekte bezwijkt.
24. Thomas Rosenboom, Denkend aan Holland. 37 p. Querido, euro 5,00
Bijzonder komisch pamflet van historisch romancier Rosenboom over de verloedering van de zeden in Nederland. ‘”Ze moeten nog integreren”, aan integratiebeleid wordt gewerkt, er is een minister van Integratie: het woord integratie staat tegenwoordig nog vaker in de krant dan Arnon Grunberg.’
25. L.N. Tolstoj, Oorlog en vrede. 968 p. Ambo, euro 49,95
Dit is de oerversie van Tolstojs meesterwerk over Rusland ten tijde van de oorlog met Napoleon. Deze versie, voor het eerst in het Nederlands vertaald, is half zo lang als de gecanoniseerde versie, ontbeert de lange geschiedfilosofische uitweidingen, bevat andere verwikkelingen en heeft een ander einde.
26. Jack Turner. Specerijen. Een geschiedenis van verlokking en verleiding. 448 p. Mouria, euro 24,90
Over de invloed die specerijen hadden op de loop van de wereldgeschiedenis. Met aandacht voor de Nederlanders ten tijde van de VOC. Zo wordt beschreven dat Hollanders regelmatig vreugdevuren ontstaken om duizenden kilo’s nootmuskaat te vernietigen met slechts één doel; de prijzen kunstmatig hoog houden.
27. Hans Vervoort, Retourtje tropen. 254 p. Nijgh & Van Ditmar, euro 17,50
Vervoort reisde met zijn vrouw door Sumatra en Java, niet als backpacker, maar per huurauto met chauffeur. Vervoort werd in 1939 in Magelang geboren en woonde er tot zijn veertiende. Tegelijkertijd met dit boek verscheen bij dezelfde uitgever een uitgebreide versie van zijn Kind van de Oost (euro 15,00), herinneringen aan zijn jeugd: de kamptijd, de lagere school, de eerste jaren van de hbs inclusief zijn eerste verliefdheid.
28. Solomon Volkov, Sjostakovitsj en Stalin. De kunstenaar en de tsaar. 368 p. De Arbeiderspers, euro 24,95
Volkov stelde in 1979 de memoires van de beroemde componist Dimitri Sjostakovitsj op schrift. In Sjostakovitsj en Stalin beschrijft hij de relatie tussen de geniale kunstenaar en de wrede dictator. Volkov laat zien dat Sjostakovitsj zeker niet capituleerde voor Stalin en kritisch bleef in zijn werk. Geeft een goed beeld van de Russische intelligentsia in de jaren dertig en veertig. Wat te denken van de prachtige uitspraak van satiricus Michail Zosjtsjenko? ‘Ik schrijf heel geconcentreerd. Mijn zinnen zijn kort. Betaalbaar voor de armen.’
29. Jouke de Vries en Sebastiaan van der Lubben, Een onderbroken evenwicht in de Nederlandse politiek. Paars II en de revolte van Fortuyn. 191 p. Van Gennep, euro 17,90
‘Sommige historici vinden het zelfs nog te vroeg een oordeel over de Franse revolutie te geven,’ stellen de auteurs, beide politicoloog, enigszins overdreven in de inleiding. Uit een tabel die ze samenstelden blijkt dat de vuurwerkbrand in Enschede en de cafébrand in Volendam een enorme indruk maakten op de Nederlandse bevolking. Beide rampen werden toegeschreven aan het gedoogbeleid en de frauduleuze bestuurscultuur. In deze context moet het succes van Fortuyn gezien worden.
30. Aloys Winterling, Caligula. Een biografie. 234 p. Mets & Schilt, euro 22,50
Hij regeerde van 37 tot 41 na Christus en geldt als het prototype van de Romeinse keizerswaanzin. Hij had een incestueuze relatie met zijn zusters, wilde zijn paard benoemen tot consul en was van plan zijn zetel van Rome naar Alexandrië te verplaatsen. Hij vervolgde senatoren op gruwelijke wijze en zonder aanleiding. Was Caligula echt zo gek en misdadig? Winterling meent van niet.
