Home Rebelse lieden worden respectabel

Rebelse lieden worden respectabel

  • Gepubliceerd op: 24 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Ronald van Raak
  • 2 minuten leestijd

Strijdliederen zijn een onderdeel van politieke strijd. Ze moeten de wereld verbeteren, of helpen erger voorkomen. Deze liedjes komen het best tot hun recht bij stakingen, in demonstraties, of tijdens verkiezingen. Op het moment dat die context ontbreekt, verliezen ze hun ziel. Dat is ook een probleem bij de – overigens prachtig uitgegeven – cd-box Ongehoord. ’t Oproer kraait, van het Theater Instituut Nederland, in samenwerking met het instituut Beeld en Geluid en de VARA.

Ongehoord bevat 119 ‘rebelse liedjes van altijd en overal’, die tussen 1968 en 1975 werden verzameld, vertaald en bewerkt door Jaap van de Merwe en werden uitgezonden in het programma ’t Oproer kraait. Het oudste liedje komt uit The Beggar’s Opera uit 1728 van John Gay.

Van de Merwe verzamelde strijdliederen uit Duitsland, Frankrijk, Italië, Portugal en Spanje, maar ook uit Brazilië, Chili, China, de Verenigde Staten en Vietnam. Hoogtepunten zijn de liedjes ‘Ballade van de jodenhoer Marie Sanders’ (1935) en ‘En wat kreeg nou de soldatenvrouw’ (1948) van Bertolt Brecht, prachtig uitgevoerd door Adèle Bloemendaal. Het socialisme in Nederland wordt onder meer bezongen in ‘Het lied van Koning Gorilla’, over koning Willem III; ‘De spoorwegstaking’, over de staking van 1903; en ‘Wij, opgeschoten jongens van de straten’, naar aanleiding van het Jordaanoproer. Natuurlijk ontbreekt ook de Internationale niet.

Van de Merwe wist voor ’t Oproer kraait grote namen te strikken. Cabaretiers als Jenny Arean, Jules de Corte en Gerard Cox en zangers als Lenny Kuhr, Robert Long en Connie Vandenbos deden mee. De meeste nummers worden begeleid door het trio van Louis van Dijk.

Van de Merwe wilde een rebelse liedtraditie vastleggen, maar heeft de strijdliederen door de bewerkingen ook respectabel gemaakt. Daarmee zijn het weliswaar mooie, maar ook gewone liedjes geworden.

Ronald van Raak is Tweede Kamerlid voor de SP.

Ongehoord. ’t Oproer kraait. 4 cd’s en een boekje door Henk van Gelder. Theater Instituut Nederland, € 29,95

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer