Home Dossiers Koude Oorlog Protestsongs zijn eeuwenoud

Protestsongs zijn eeuwenoud

  • Gepubliceerd op: 26 mei 2021
  • Laatste update 20 apr 2023
  • Auteur:
    Hans Averdijk
  • 6 minuten leestijd
Boudewijn de Groot maakte veel protestsongs.
Wereldleiders tijdens de Koude Oorlog.
Dossier Koude Oorlog Bekijk dossier

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot HN Actueel? U bent al lid vanaf €1,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

In Myanmar gaan sinds de staatsgreep van het leger in februari 2021 mensen de straat op om te demonstreren tegen het militaire bewind. Sommigen gebruiken muziek om zich tegen het regime te verzetten, zoals de punker Kyaw Kyaw. Met de muziek van zijn band Rebel Riot roept hij zijn volksgenoten op tot verzet tegen de militaire junta. Muziek is vaak ingezet als middel om te protesteren tegen onrecht. Een kleine greep uit protestsongs van de twintigste eeuw. 

Protestsongs: Bella ciao

Het Italiaanse lied Bella ciao is waarschijnlijk ontstaan in Noord-Italië aan het einde van de negentiende eeuw. Het lied ging in eerste instantie over de slechte arbeidsomstandigheden van seizoenarbeiders in de rijstvelden. Van dit lied is alleen de melodie overgebleven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het een strijdlied van de partizanen tegen de fascisten met een nieuwe tekst. Recentelijk werd het populair door de Spaanse serie La casa de papel.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

O partigiano, portami via / o bella, ciao! bella, ciao! bella, ciao, ciao, ciao! O partigiano, portami via / ché mi sento di morir. (Oh partizaan, neem mij mee / Oh vaarwel schoonheid, vaarwel schoonheid, vaarwel schoonheid, vaarwel, vaarwel! / Oh partizaan, neem mij mee / Want ik voel dat ik snel sterf)

 

Jimi Hendrix – Star Spangled Banner (1970)

Tijdens het Woodstockfestival in 1970 speelde Jimi Hendrix het Amerikaanse volkslied op geheel eigen wijze. Met zijn elektrische gitaar doorspekte hij het lied met geluiden van overscherende vliegtuigen, ratelende machinegeweren en vallende bommen. Een nauwelijks verholen protest tegen de Vietnamoorlog. Zijn versie werd hem niet door iedereen in dank afgenomen, maar Hendrix vertelde tijdens een interview in de Dick Cavett Show: ‘Ik vond het prachtig.’

 

Protestsongs: Miriam Makeba – Beware, Verwoerd! (Ndodemnyama) (1965)

Tijdens het apartheidsregime in Zuid-Afrika schreven Zuid-Afrikaanse muzikanten verschillende protestliederen. Beware, Verwoerd! werd geschreven door Vuyisile Mini in de jaren vijftig. Hij zou later wegens sabotageacties en andere politieke activiteiten voor het ANC worden geëxecuteerd door het apartheidsbewind. Het nummer dat hij schreef groeide uit tot een van de populairste anti-apartheidsliederen in Zuid-Afrika. Het lied bevat een duidelijke boodschap aan Hendrik Verwoerd, een van de grondleggers van het apartheidssysteem: Pasopa nantsi’ ndodemnyama, Verwoerd! (Pas op, hier is de zwarte man, Verwoerd!)

 

U2 – Bullet The Blue Sky (1986)

De Ierse rockers van U2 hebben meerdere protestliederen op hun naam staan, vaak over het geweld dat plaatsvond in hun eigen land. In dit nummer stelt de band de Amerikaanse inmenging in de burgeroorlog in El Salvador aan de kaak. Zanger Bono schreef het nummer nadat hij El Salvador had bezocht en met eigen ogen de gevolgen van de oorlog had gezien. Als christen was Bono verontwaardigd dat dit geweld door Amerikaanse christenen werd gepleegd en daarom gebruikte hij Bijbelse beeldtaal in de songtekst: In the locust wind comes a rattle and hum/ Jacob wrestled the angel/ And the angel was overcome. Ook laat Bono president Nixon figureren aan het eind van het nummer: This guy comes up to me / His face red like a rose in a thorn bush / Like all the colors of a royal flush / And he’s peeling off those dollar bills / Slapping them down / One hundred, two hundred / And I can see those fighter planes

 

Protestsongs: Trinh Cong Son – Bài ca dành cho những xác người (1968)

De Vietnamees Trinh Cong Son schreef meerdere antioorlogsliederen. De Amerikaanse zangeres Joan Baez noemde hem daarom ‘de Bob Dylan van Vietnam’. Sommige van zijn nummers werden door de Zuid-Vietnamese autoriteiten en later door de Socialistische Republiek Vietnam verboden vanwege het pacifistische karakter en de oproep om de hereniging van Noord- en Zuid-Vietnam. In het nummer Bài ca dành cho những xác người (Lied voor de doden) uit 1968 zingt hij over mensen die omkwamen tijdens het Huế-bloedbad bij het Tet-offensief.

 

Buffy Sainte-Marie – Now That the Buffalo’s Gone (1964)

In dit folknummer zingt zangeres Buffy Sainte-Marie over het verlies van het land van de First Nations, de inheemse volkeren van Noord-Amerika, aan de Amerikaanse overheid. Ze zingt onder andere over de bouw van de Kinzua Dam aan het begin van de jaren zestig, waardoor veel land van de Seneca Nation verloren ging. Daarmee werd een van de oudste verdragen tussen Native Americans en de Amerikaanse overheid geschonden. Has a change come about Uncle Sam/ Or are you still taking our lands / A treaty forever George Washington signed / He did dear lady, he did dear man / And the treaty’s being broken by Kinzua Dam / And what will you do for these ones

Protestsongs: Víctor Jara – Manifiesto (1974)

De Chileense singer-songwriter Víctor Jara was een actief lid van de Chileense Communistische Partij. Zijn muziek ging vaak over sociale ongelijkheid. Hij bekritiseerde de Chileense bourgeoisie en de Vietnamoorlog. Als aanhanger van president Salvador Allende werd hij tijdens de staatsgreep van Pinochet in 1973 door diens soldaten gemarteld en doodgeschoten. Na zijn dood werd zijn nummer Manifesto uitgebracht. Het werd zijn postume manifest, waarin hij vertelt waarom hij de gitaar heeft opgepakt. Onwetend wijst hij in het nummer vooruit naar zijn eigen dood: Que el canto tiene sentido / Cuando palpita en las venas / Del que morirá cantando / las verdades verdaderas (Want het lied heeft betekenis /  wanneer het in de aderen klopt / van degene die zingend zal sterven / de ware waarheden)

Boudewijn de Groot – Welterusten meneer de president (1966)

Ook in Nederland ging de Vietnamoorlog niet ongemerkt voorbij. Misschien wel het bekendste Nederlandstalige protestlied is Welterusten meneer de president van Boudewijn de Groot. De tekst van het lied werd geschreven door Lennaert Nijgh, die veel met De Groot samenwerkte. Door dit lied kreeg Boudewijn de Groot al snel het stempel ‘protestzanger’, een stempel waar hij niet meer vanaf kwam. Met een flinke dosis sarcasme doet De Groot een beroep op het geweten van president Lyndon B. Johnson. Hoe kan hij rustig slapen als in Vietnam onschuldige mensen worden vermoord? Droom maar niet te veel van al die dooie mensen / Droom maar fijn van overwinning en van macht / Denk maar niet aan al die vredeswensen / Mijnheer de president, slaap zacht