De afgelopen decennia hebben Nederlanders samen opvallend hoge persoonlijke schulden opgedaan. In het historisch-wetenschappelijke tijdschrift TSEG dragen de economen Arthur van Riel en Casper G. de Vries nieuwe verklaringen aan.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u onbeperkt toegang tot HN Actueel? U bent al lid vanaf €1,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
De groei van de gemiddelde schuldenlast van Nederlanders heeft deels de internationale trend gevolgd, die samenhangt met onder meer de liberalisering van financiële markten. Maar ook vergeleken met andere ontwikkelde economieën ligt de schuldenlast hier erg hoog. Sommige oorzaken van die hoge schulden zijn de afgelopen jaren veel besproken, zoals de hypotheekrenteaftrek, die het gunstig maakt om veel te lenen voor een huis.
Maar er speelt meer, zo laten Van Riel en De Vries zien.
Ze wijzen op decennia aan fusies van banken, waarna heel grote bedrijven zijn overgebleven. Die hebben een voordeel ten opzichte van kleintjes. Een bank moet namelijk altijd geld in reserve hebben, zodat klanten betalingen kunnen doen aan iemand bij een andere bank. Maar hoe groter de bank, hoe groter de kans dat betalingen binnen het bedrijf blijven, dus hoe kleiner de benodigde reserves. Daardoor kunnen grote banken naar verhouding meer uitlenen.
Daarnaast is er het Nederlandse pensioenstelsel, dat werkenden dwingt een groot deel van hun geld vast te leggen. Daardoor hebben ze weinig reserves om bijvoorbeeld in een huis te stoppen, en dus lenen ze daarvoor. En in moeilijke tijden lenen ze extra, opnieuw vanwege hun lage reserves en hoge lasten door hun hypotheek. Voor de landelijke economie is al dat lenen ongunstig, want hoge schulden maken kwetsbaar voor crises. Bovendien groeit de ongelijkheid in economieën met veel schulden.
Openingsafbeelding: Reclame voor een goedkope hypotheek, 2005. Foto: ANP.
