Home Op zoek naar vergeten soldaten

Op zoek naar vergeten soldaten

  • Gepubliceerd op: 1 november 2021
  • Laatste update 18 apr 2023
  • Auteur:
    Beatrice de Graaf
  • 3 minuten leestijd
Beatrice de Graaf portret

Nederland heeft veel historici die zich buiten de rand van hun directe werkveld en discipline bewegen. Er zijn er die zich in het publieke debat mengen, meedenken met musea, hun steentje bijdragen aan analyses voor politieke partijen en ook regionale en landelijke overheden adviseren. Maar anders dan in bijvoorbeeld Duitsland, België of het Verenigd Koninkrijk zijn er volgens mij niet veel historici die zich actief inzetten voor het identificeren, conserveren, beschrijven en toegankelijk maken van oorlogsgraven. We hebben de eerbiedwaardige Oorlogsgravenstichting natuurlijk, die belangwekkend werk verricht. Maar dat gaat eigenlijk alleen over de Tweede Wereldoorlog.

Ik schreef eerder al over de contacten die ik tijdens de coronaperiode opdeed met twitterstorians die zijn geïnteresseerd in het tijdperk van de revoluties en de napoleontische oorlogen. Een aantal van hen richtte de Napoleonic and Revolutionary War Graves Association op. Vanuit dat gezelschap kreeg ik de simpele vraag: wat is er met de oorlogsgraven van de gevallenen uit de revolutionaire en napoleontische oorlogen gebeurd? Enigszins tot mijn schaamte moest ik de Britse en Duitse collega’s melden: er gebeurt helemaal niets. Dankzij Christiaan van der Spek, die een prachtig proefschrift schreef over het Hollandse leger in de Franse tijd, kreeg ik wat tips waar namenlijsten – of beter gezegd: overlijdenslijsten – te vinden zijn. Er is een Fonds 1815, in het Amsterdams Archief, en er zijn wel wat boeken over specifieke regimenten te vinden, met namenlijsten van gevallenen. Evelyn Ligteberg schreef over de Sallandse jongemannen die ten strijde trokken voor én tegen Napoleon. En er zijn bijvoorbeeld een indrukwekkend monument en begraafplaats in Bergen ingericht, waar de gevallenen van de mislukte geallieerde invasie van 1799 begraven liggen. Maar de laatste centrale inventarisatie in Nederland is in 1820 (!) uitgevoerd.

Waar ligt dat aan? Misschien aan de ambivalente rol van Nederland in die revolutionaire en napoleontische oorlogen (voor én tegen de keizer)? De meeste militairen stierven bovendien in hospitaals, wat minder heroïsche herinneringen en verhalen opleverde. Het nieuwe Nederland kon er na 1815 in de poging alle partijdigheid te begraven waarschijnlijk niet veel mee beginnen. En na 1830 werd het nog ingewikkelder om herdenkingen te organiseren. De meeste grafvelden (Waterloo!) lagen toen in België. Mede daardoor zijn wij ook minder bezig met onze militaire tradities dan de Britten. En voelen we ons anders dan de Duitsers (denk aan de Kriegsgräberfürsorge) minder verantwoordelijk voor de gevallenen op ons grondgebied. Of ze nu Nederlands zijn of afkomstig uit andere landen. Dat mag allemaal waar zijn. Maar ze liggen er wel, naamloos en overwoekerd.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Tijd om die de vergeten gevallenen hun geschiedenis terug te geven. Wie er meer over weet, nodig ik uit mij te mailen: B.A.deGraaf@uu.nl.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2021

Nieuwste berichten

Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer
Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer