Vrijwel elke Italiaanse stad heeft een plein, boulevard of metrostation dat de naam draagt van Luigi Cadorna, de opperbevelhebber van het Italiaanse leger in de Eerste Wereldoorlog. Maar steeds meer burgers betogen dat de Generalissimo uit het straatbeeld moet worden geschrapt.
In Udine, de stad van waaruit Cadorna zijn offensief tegen de Oostenrijkse Alpenlegers leidde, is dat al gebeurd. Burgemeester en gemeenteraad besloten afgelopen juni om de centrale Piazza Cadorna te herdopen in Piazza dell’Unità d’Italia. Hun voornaamste argument is de minachting van Cadorna voor het lot van zijn manschappen.
Cadorna (1850-1928) joeg tienduizenden soldaten de dood in door hen de kale Dolomieten-toppen op te drijven tegen Oostenrijkse mitrailleursnesten. Hij terroriseerde zijn troepen met grootschalige standrechtelijke executies en soms zelfs decimering. Zonder veel succes overigens, want nadat elf opeenvolgende slagen bij de rivier Isonzo nauwelijks terreinwinst hadden opgeleverd, braken de Oostenrijkers in oktober 1917 bij Caporetto – het huidige Sloveense Kobarid – door de Italiaanse linies, om pas tot staan te worden gebracht voor de rivier de Piave. Cadorna werd uit zijn functie ontzet, maar in 1924 gerehabiliteerd toen hij dankzij Mussolini de titel van maarschalk ontving.
Het besluit van de gemeente Udine roept in Italië positieve reacties op. Schrijver Ferdinando Camon haalt in het dagblad La Stampa een geschrift van Cadorna aan waarin deze de effectiviteit van de herhaalde frontale aanval verdedigt met de stelling dat ‘vroeg of laat de vijand moe wordt en misschiet’. ‘Zo’n commandant moet niet worden geëerd, maar verdient de krijgsraad,’ aldus Camon. Ondertussen hebben ook burgers in Genua, Savona, Triëst en Gorizia opgeroepen tot wijziging van de Cadorna-toponiemen.
In die laatste stad, het voormalige Oostenrijkse Görz, heeft burgemeester Ettore Romoli echter verklaard dat ‘zolang ik hier zit, Cadorna niet wordt aangetast’. Hij wordt gesteund door het geschiedenismaandblad Storia in Rete. In het augustusnummer noemt militair historicus Pierluigi Romeo di Colleredo het besluit van Udine ‘dom en bevooroordeeld’.
Hij betoogt dat Cadorna de grootste veldheer van de oorlog was. Door Oostenrijkse en Duitse legers vast te pinnen op de Karst zou zijn inbreng beslissend zijn geweest voor de geallieerde eindoverwinning. Verder zouden in het Franse leger nauwelijks minder doodstraffen zijn uitgevoerd.
Ook de kleinzoon van de veldheer heeft zich in het debat gemengd. Volgens hem is de aanval op zijn grootvader een ‘bewuste poging om het Leger, de zege in de Grote Oorlog en de nationale eer te bezoedelen’.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
