In het recent uitgekomen boek Zussen vertelt Hinke Piersma het waargebeurde verhaal van de Joodse zussen Ina, Greta en Els. Tijdens de oorlog probeerden zij elk op hun eigen manier aan de Duitse bezetter te ontkomen. In dit interview vertelt Hinke Piersma waarom het verhaal van de zussen belangrijk is om te vertellen.
Waar gaat Zussen over?
‘Over de zussen Ina, Greta en Els Hendrix die elk op hun eigen wijze hebben geprobeerd de Tweede Wereldoorlog te overleven. De een deed dat door onder te duiken, de ander vluchtte naar Engeland en bij de derde werd haar man ‘ontjoodst’. Dat betekende dat zij daarna van gemengd-huwelijk was en daardoor niet vervolgd werd.’
Wat maakt het zo’n bijzonder verhaal?
‘Het laat zien wat mensen deden om zich niet te hoeven uitleveren aan de Duitsers. Aan de hand van de drie zussen kan je alle (on)mogelijkheden om aan deportatie te ontkomen vertellen. Zussen is ook een geschiedenis waaruit blijkt dat oorlog vaak tot verscheurdheid binnen families leidt.’
Hoe is het verhaal op uw pad gekomen?
‘Ik kwam in aanraking met Anneke, een dochter van een van de zussen, zij had nog een bijzonder Sinterklaasgedicht van haar oom. Het was een verzetsgedicht en ik bedacht me toen dat het aardig zou zijn om een boek te maken met Sinterklaasgedichten uit de Tweede Wereldoorlog. Later bleek dat het gedicht deel uitmaakte van een veel grotere collectie historisch materiaal, die ik wilde gebruiken. Ik heb alles mee naar huis genomen en toen ontrolde zich als het ware het verhaal.’
Verhalen als deze zijn hartverscheurend, maar één ding blijf ik maar niet begrijpen en dat is verraad
Wat heeft dit verhaal persoonlijk met u als auteur gedaan?
‘Verhalen als deze zijn hartverscheurend, maar één ding blijf ik maar niet begrijpen en dat is verraad. Je kunt aanhanger zijn van het nationaalsocialisme, maar waarom zou je andere mensen of zelfs kinderen verraden? Zoiets raakt me. Tijdens mijn onderzoek kwam ik achter de naam van de man die een van de zussen heeft verraden. Die woonde destijds in Amsterdam en via het Stadsarchief dook er allemaal informatie over hem op. Vanaf dat moment begon hij voor mij te leven. Hij bleek bijvoorbeeld in de gevangenis te hebben gezeten en langzamerhand veranderde deze verrader in een persoon met een gezicht. Hij bleek van meet af aan een schurk te zijn.’
Welke hindernissen waren er in het onderzoeksproces?
‘Eén van de favoriete aspecten van mijn werk is research doen. Soms kom je met weinig informatie ontzettend ver. Maar er waren ook zeker moeilijkheden. Om toegang te krijgen tot de niet-openbare archieven van het Nationaal Archief was erg veel papierwerk nodig. Voor elk dossier dat ik heb ingekeken moest ik op voorhand toestemming vragen. Het onderzoeksproces werd op deze manier ontzettend vertraagd. Daarnaast was het een uitdaging om te onderzoeken hoe het er in de huiselijke kring aan toe ging. Dat bleek lastig om te achterhalen, want soms waren er, behalve foto’s, geen andere bronnen.’
Aan de hand van de drie zussen kan je alle (on)mogelijkheden om aan deportatie te ontkomen vertellen
Zijn er elementen uit het boek in de hedendaagse maatschappij terug te zien?
‘Oorlog verscheurt families, waardoor mensen alleen komen te staan. Dat zie je op dit moment ook met de vluchtelingen die uit conflictgebieden naar Europa komen. Ik geef les aan een Syrisch echtpaar waarvan de vrouw is bevallen in Nederland. Haar vorige kinderen heeft ze in Syrië gebaard met haar moeder aan haar zijde, maar door de oorlog in dat land moet ze het nu zonder haar moeder stellen. Verdriet en verscheurdheid zijn iets van elke oorlog. Alleen daarom is het al belangrijk om het verhaal van de zussen te vertellen.
Zussen, een oorlogsverhaal. Geschreven door Hinke Piersma. Uitgeverij Querido-256p
Dit artikel is exclusief voor abonnees
