Home ‘Ook in de Republiek stond Oranje aan het roer’

‘Ook in de Republiek stond Oranje aan het roer’

  • Gepubliceerd op: 27 maart 2012
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd

‘Nederland is in oorsprong een republiek. Willem I werd door een kunstje koning.’ N. Oostindier onderschrijft de stelling van deze maand: ‘Nederland zou net als in de Gouden Eeuw een republiek moeten zijn.’ Hij is in de minderheid. Van de 124 deelnemers aan het forum is 44 procent het eens en 52 procent oneens met de stelling.

Volgens J.J. Kloosterman is het verschil tussen de huidige constitutionele monarchie en de zeventiende-eeuwse Republiek klein: ‘De Nederlandse Republiek van de zeventiende eeuw had al een vleugje monarchie in de vorm van het Huis van Oranje. Dat is tegenwoordig eigenlijk niet anders.’ J. Krul is het daarmee eens. ‘De Republiek had ook een Oranje aan het roer staan. Daarom zie ik er de toegevoegde waarde niet van om van Nederland weer een republiek zoals in de Gouden Eeuw te maken.’

Zou dat wel gebeuren, dan werd volgens M.T. van Dalen de politieke-besluitvorming nog trager dan die nu al is. ‘In de Gouden Eeuw had elk gewest vetorecht. Bovendien hadden gewone burgers geen inspraak.’ Ook A.J.W. Wuite wijst op het gebrekkige democratische karakter van de Republiek. ‘De niet- gekozen stadhouder had een grote invloed op het bestuur, al kon hij naar believen door de verenigde vergadering van de Staten-Generaal voor kortere of langere tijd aan de kant worden gezet. Bovendien hoefde hij niet stadhouder te zijn van alle provincies. Dit historisch gegroeide systeem kan in onze tijd niet meer werken.’

Daar denkt J.M. Pieters heel anders over. Hij wijst op het Eerste Stadhouderloze Tijdperk, dat begon nadat Johan de Witt met de Engelsen was overeengekomen dat de minderjarige prins Willem III nooit stadhouder zou worden. ‘Dat waren nog eens tijden. Werkelijke democratie en ware vrijheid,’ schrijft Pieters. Net als veel andere respondenten die de stelling onderschrijven, vindt hij de monarchie ondemocratisch en niet passend bij een modern land. ‘Natuurlijk moet de republiek van de zeventiende eeuw worden hersteld. De monarchie is een feodaal anachronisme, strijdig met artikel 1 van de grondwet,’ schrijft Paul Rosekrans.

Volgens J. Snel daarentegen is een koning(in) ‘broodnodig als tegenwicht tegen de huidige regenten, die net als hun voorgangers tijdens de Republiek alle macht bij zichzelf concentreren’. J. Kwakman ziet nog een ander voordeel van de monarchie: ‘Hoe zouden anders al die roddelbladen vol moeten komen? Toch niet met die saaie regententypes!’
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer