Terwijl de Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder Nelson Mandela 27 jaar gevangenzat op Robbeneiland, hield zijn vrouw Winnie er talloze minnaars op na. Ook zocht ze steeds vaker haar toevlucht tot geweld.
Toen Nelson Mandela op 13 april 1992 bekendmaakte dat hij ging scheiden van Winnie was hij 793 dagen op vrije voeten. Hij roemde in een perscommuniqué haar betekenis voor de antiapartheidsbeweging in Zuid-Afrika. Over de redenen van de breuk hield hij zich op de vlakte. ‘Vanwege de druk van onze gedeelde toewijding aan het ANC en de strijd tegen apartheid hebben we niet van een normaal gezinsleven kunnen genieten.’ Een understatement. Mandela zat 27 jaar opgesloten op Robbeneiland, een strafkolonie. Zijn bewakers schiepen er genoegen in hem te informeren over de talloze minnaars van zijn echtgenote.
Meer recensies van historische boeken lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Jonny Steinberg schetst in zijn dubbelbiografie een ontluisterend beeld van het huwelijk. Ook in de jaren voor Nelsons veroordeling in 1964 was Winnie buitengewoon promiscue. Steinberg suggereert zelfs dat ze een rol heeft gehad in Nelsons arrestatie in augustus 1962; haar geliefde van dat moment was een informant van de politie.
Midden jaren tachtig koos Winnie steeds nadrukkelijker voor een gewelddadige aanval op het apartheidsregime. Dat geweld beperkte zich niet alleen tot de Afrikaners. Haar broeders en zusters ‘moesten banger van mij zijn dan van het apartheidsregime’. Dieptepunt was de oprichting van de Mandela United Football Club. De terreurorganisatie zaaide vooral onder de zwarte bevolking van Zuid-Afrika dood en verderf.
Steinberg schetst de terreur van de politiestaat, de mondiale verontwaardiging over het apartheidsregime, en het belang van de internationale verhoudingen tijdens en na de Koude Oorlog. Maar zijn psychologische duiding is van de koude grond. Steinberg presteert het om in Winnie de ‘mythische figuur’ van de heks te zien. Hij is zich kennelijk niet bewust van de misogyne connotatie van zijn historische vergelijking.
Tegenwoordig zien zwarte jongeren in Zuid-Afrika in Winnie een groter rolmodel dan in Nelson Mandela. Ze verkiezen haar militante houding boven de verzoenende rol van Mandela in de transitie van het apartheidsregime naar een multiraciale democratie.
Winnie & Nelson. Portret van een huwelijk
Jonny Steinberg
600 p. Atlas Contact, € 34,99
Bestel bij Libris.
