Onbaatzuchtig heldenepos

480 p. Meulenhoff, euro 27,50
De laatste jaren typeren historici de jarenlange strijd voor de afschaffing van de Engelse slavenhandel en slavernij steeds meer als een onbaatzuchtig heldenepos. De oude theorie dat de afschaffing een slim verpakte daad van Engels economisch eigenbelang was omdat de slavenhandel en de slavernij toch niet meer rendabel zouden zijn, is niet langer houdbaar.

           
In 1806, het jaar van de afschaffing van de handel, bloeide de Engelse slavenvaart als nooit tevoren, en tot vlak voor de afschaffing van de slavernij in 1833 bleven de prijzen van de slaven stijgen. Zonder ingrijpen zouden er nog vele miljoenen Afrikanen op Engelse schepen de Atlantische Oceaan over zijn gebracht en zou de slavernij in de Engelse koloniën veel langer hebben voortbestaan. 
           
Adam Hochschild, die eerder een zeer kritische bestseller schreef over de vele schandalen tijdens de vroege kolonisatie van de Kongo, is in Bevrijd de slaven! vol bewondering voor de saints van de Britse afschaffingslobby als William Wilberforce, Thomas Clarkson en John Newton. Zij ijverden er samen met een gigantisch voetvolk van methodisten, quakers en baptisten voor om slavenhandel en slavernij nog tijdens hun leven tot staan te brengen uit vrees anders het eeuwige leven te verspelen. 
           
Veel nieuws zal de kenner in dit boek niet aantreffen, of het moet de poging zijn om de grote aanhang van de afschaffingsbeweging in Engeland, Wales en Schotland te verklaren. Die publieke belangstelling was volgens Hochschild het gevolg van het feit dat Groot-Brittannië een compact land was met een goed postsysteem en veel kranten. Bovendien kenden de Engelsen de slavernij uit eigen ervaring door de zogenoemde pressgangs van de marine, die vele Britse jongens en mannen dwongen als slaven de schepen te bemannen. Ook waren er de verhalen van tienduizenden Britse zeelui die door de Noord-Afrikaanse zeerovers tot slaaf waren gemaakt. Al deze verklaringen zijn echter ook op Nederland van toepassing, terwijl de strijd voor de afschaffing van slavenhandel en de slavernij in ons land toch maar een handjevol aanhangers telde.