Nog tot in de twintigste eeuw werd in de Verenigde Staten ook een verbasterd Nederlands gesproken, ‘de tawl’. Philip Dröge ging per fiets op onderzoek uit en schreef er een aanstekelijk boek over.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
In 1664 veroverden de Engelsen de Nederlandse nederzetting Nieuw-Amsterdam en doopten die om tot New York. Maar nog lang daarna bleef in een groter gebied in de huidige staten New York en New Jersey het Nederlands de voertaal. Een taal die vaak ook door kolonisten uit andere Europese landen werd overgenomen. Het Nederlands stond in deze contreien bekend als ‘de taal’, wat al snel werd uitgesproken als ‘de tawl’.
Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Historicus Philip Dröge onderzoekt in De Tawl wat er in de loop der eeuwen met het Nederlands in en rond New York gebeurde. En dat doet hij door een combinatie van bronnenonderzoek en veldwerk. Dat laatste gebeurt op een gammele oranje huurfiets, waarmee Dröge honderden kilometers aflegt over de vluchtstroken van snelwegen en onverharde paadjes op het platteland.
Het Amerikaanse Nederlands was lange tijd niet alleen een taal die binnen het gezin of op straat werd gesproken. Ook in het onderwijs, de rechtszaal en bij het opstellen van handelscontracten werd de Tawl gebruikt. Pas halverwege de achttiende eeuw werd het Engels verplicht bij rechtszaken en in het onderwijs, maar dat wilde niet zeggen dat de Tawl toen onmiddellijk verdween. Op het platteland bleef het Nederlands langer in gebruik dan in de stad New York en de vermoedelijk laatste spreker overleed pas in 1962.
Levendig doet Dröge verslag van zijn zoektocht, die hem onder meer naar Kinderhook voert, de geboorteplaats van de enige Amerikaanse president voor wie Engels de tweede taal was. En Dröge leert ons dat we aan deze Maarten van Buren, in 1836 gekozen als achtste president, de meest gebruikte afkorting ter wereld te danken hebben. OK staat namelijk voor Old Kinderhook, waarmee tijdgenoten wilden aangeven dat deze politicus deugde. (In die tijd gebruikte men GT – Gone to Texas – voor iemand die er met het geld vandoor was.) Dit en nog veel meer steek je op uit dit aanstekelijke boek, waarin Dröge ook waarschuwt voor de precaire situatie van het hedendaagse Nederlands, dat steeds meer onder druk van het Engels komt te staan.
De Tawl. Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde
Philip Dröge
256 p. Spectrum, € 24,99
Openingsafbeelding: Broadway en Wall Street in New York hebben een Nederlandse oorsprong. Foto: Shutterstock.
