Home Oerchristendom

Oerchristendom

  • Gepubliceerd op: 11 januari 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Anton van Hooff
  • 2 minuten leestijd

‘Wat is er waar van De Da Vinci Code? Was Jezus echt met Maria Magdalena getrouwd?’ Deze vraag werd mij serieus gesteld door een paar studenten geschiedenis. Zelfs voor hen was het niet duidelijk dat de roman van Dan Brown pure fictie is. Nu hebben romanschrijvers en pseudo-wetenschappers makkelijk spel met het christendom: er staat bitter weinig vast over Jezus van Nazareth. Zijn optreden is pas tientallen jaren na zijn smadelijke kruisdood door aanhangers met eigen inkleuring opgetekend. De uiteenlopende mythen die zij in het Nieuwe Testament vertellen, zijn vervolgens negentien eeuwen voer voor theologen geweest. Is hier nog wetenschap mogelijk?


Eginhard Meijering, die 25 jaar lang theologiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden heeft gedoceerd, bewijst dat het wel kan. In een bijbeldik boek beschrijft hij met weldadige distantie de ontwikkeling van het christendom tot en met het Concilie van Nicaea van 325. Daar werd Jezus onder auspiciën van keizer Constantijn wezensgelijk – homoöusios – aan God de Vader verklaard. De aanduiding van maar één jota meer, homoiousios (wezensgelijkelijk) gold voortaan als een verfoeilijke ketterij. Daarmee stond de geloofsleer vast.

Meijering verzet zich echter tegen de idee dat het christendom zich onder Constantijn uitleverde aan de wereldlijke macht. Zo’n visie komt voort uit een moderne theologie die terug wil naar een paradijselijke oergemeente. Die was er nooit, laat Meijering zien, net zomin als een zuivere leer. Alle hervormers die terug willen naar het oerchristendom, miskennen het historische proces waarin die religie vorm heeft gekregen.

Ook Jezus zelf was als jood deel van de ontwikkelingen van zijn cultuur en tijd. Christelijk denkers uit de Griekse hoek waren evenzo kinderen van hun tijd en konden dus hun geloof alleen in antiek, filosofisch jargon verwoorden. En moderne theologen gehoorzamen ook aan de tijdgeest als zij uit schaamte over de massamoord op de joden een joodse Jezus willen herontdekken.

Soms is Meijering wat schoolmeesterig en breedsprakig. De lezer die niet veel voorkennis heeft zal een flinke kluif aan het boek hebben, maar de informatie is gedegen en betrouwbaar. Iemand die meent al genoeg kerkgeschiedenis gelezen te hebben, zal aangenaam worden getroffen door de mengeling van wetenschappelijke nuchterheid en liefde voor het onderwerp, die dit boek tot echte geschiedenis maakt.

Anton van Hooff is universitair hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer
De route naar Jeruzalem
De route naar Jeruzalem
Artikel

Negen Nederlanders maakten een hachelijke pelgrimstocht naar Jeruzalem

Negen Nederlanders maakten in 1525 een pelgrimstocht naar Jeruzalem. En dat was niet zonder gevaar, zo blijkt uit hun verslagen. Ze werden lastiggevallen door rovers en bandieten. Bovendien raakten ze in het Heilige Roomse Rijk verzeild in de Boerenoorlog. ‘We hoorden getrommel en geweerschoten.’ Welgemoed vertrok de Delftse barbier Arent Willemsz op 26 april 1525...

Lees meer
Haille Selassie bij een wapenfabriek in Luik
Haille Selassie bij een wapenfabriek in Luik
Recensie

Wereldsteden van de Lage Landen: niets over Zwolle, wel over sekswerkers en hiphop 

Vijftig Nederlandse en Belgische steden komen aan bod in de bundel Wereldsteden van de Lage Landen. Het is een boeiende, maar nogal willekeurige verzameling verhalen.  De bundel heeft een opmerkelijke titel, omdat er op Brussel na geen steden in de Benelux te vinden zijn met meer dan een miljoen inwoners. Met wereldsteden bedoelen de samenstellers...

Lees meer