Nieuwsarchief van de zeventiende eeuw

Nieuwsarchief van de 17de eeuw

door Annemarie Lavèn

‘Stokoude schuldeloze helft / Rampzalige Oldebarneveldt / Dit zwaart sloeg door uw hals den staat / Een diepe wonde in zijn raadt / Toen op het Haagse moortschavot / Uw dierbaar leven wierd geknot.’ Dit staat geschreven op het beulszwaard dat een einde gemaakt zou hebben aan het leven van Oldenbarnevelt. In de achttiende eeuw graveerde de graveur Frans Greenwood het gedichtje in het staal.

Het zwaard is samen met allerlei andere Oldenbarnevelt-objecten te vinden op de website Digitale Atlas Geschiedenis. De naam is nogal onaantrekkelijk, maar dat geldt niet voor de inhoud. De website is een samenwerking tussen het Rijksmuseum en het Nationaal Archief. Door hun krachten te bundelen hopen de twee instanties één ingang in de geschiedenis van de zeventiende eeuw te geven.
Vier periodes uit de zeventiende eeuw zijn uitgelicht en voorzien van een degelijke historische inleiding. De eerste is die van Van Oldenbarnevelt: 1618-1619. Dan volgt 1647–1648, waarin de Vrede van Münster centraal staat. Natuurlijk mag het rampjaar 1672 niet ontbreken en het vierde tijdvak is de roerige tijd rond 1695, als de Negenjarige Oorlog de Republiek verzwakt. Van elk van deze tijdvakken is een overzicht gemaakt van de meest belangrijke gebeurtenissen, met links naar de collecties.
De site maakt gebruik van vier soorten bronnen: pamfletten, penningen, historieprenten en objecten. Het is mogelijk om op allerlei trefwoorden te zoeken in één of alle vier de collecties. Tot voor kort moest de onderzoeker van het ene archief naar het volgende om dergelijke bronnen naast elkaar te kunnen leggen en te vergelijken. Doordat het Rijksmuseum en het Nationaal Archief flink aan het digitaliseren zijn geslagen, kunnen ze nu online naast elkaar bekeken worden. Behalve het gemak dat dit een professional biedt, is het bestuderen van een pamflet nu laagdrempeliger dan ooit. Elke liefhebber van de zeventiende-eeuwse geschiedenis kan aan de slag en een mooi vlotschrift te voorschijn toveren. De prenten en pamfletten zijn deels pagina voor pagina ingescand en van een goede beschrijving voorzien.
De inhoud van de site is van een indrukwekkende historische degelijkheid: helder en overzichtelijk. De samenstellers doen echter weinig moeite hun informatie leuk of aantrekkelijk te brengen. Dat moet de bezoeker zelf dus maar doen. En dat is niet moeilijk met een bericht als ‘Wreedheid van een stier’, over een stier die de Zaandammer Jacob Egh en zijn vrouw op de horens neemt. Zeker als het verhaal van de wreedaardige stier ook nog eens gedetailleerd verbeeld wordt op een levendige prent.
Deze site biedt de bezoeker inzage in het nieuwsarchief van de zeventiende eeuw. Hierdoor komt de historische context van de bekende zeventiende-eeuwse hoogtepunten tot leven. En om nog even naar Oldenbarnevelt terug te keren: juist de reacties van tijdgenoten op zijn gevangenneming en executie zijn boeiend. Want of het zwaard nu wel of niet authentiek is doet er eigenlijk niet zo veel toe. Belangrijker is de betekenis die het heeft gekregen. Het werd samen met ‘het stokje’ bijna als een reliek vereerd en is daardoor onlosmakelijk met de geschiedenis van Oldenbarnevelt verbonden.

www.digitaleatlasgeschiedenis.nl

Romeins kookboek
Liefhebbers van historisch tafelen kunnen hun hart ophalen. Deze website is vernoemd naar Apicius, de grondlegger van de gastronomie, en vertelt alles over Romeinse tafelmanieren en eetgewoontes. De culinaire geschiedenis wordt aangekleed met feiten en anekdotes en ook Romeinse keukengeheimen ontbreken niet. Het complete kookboek van Apicius staat vertaald online, met kooktips en recepten voor bijvoorbeeld kraanvogels, relmuizen en varkensuier.
www.apiciana.nl

Groninger Joden
Het Regionaal Historisch centrum Groningen heeft een aparte website gemaakt over de geschiedenis van de Groninger Joden. De site biedt een overzicht van Joodse gemeentes in de provincie. In de genealogische database kan gezocht worden op voornaam, patroniem en toenaam, en plaats van besnijdenis. Een uitgebreide literatuurlijst en diverse links naar relevante researchprojecten en genealogiesites helpen de bezoeker verder op weg.
www.jodeningroningen.nl

Nooitverwacht Nederland
De website Nooitverwacht Nederland, een initiatief van de toeristische sector, is bedoeld voor bezoekers van Nederland die van de gebaande paden af willen wijken. Ook voor de toerist in eigen land biedt hij een onuitputtelijke bron van tips. Men kan zoeken op locatie, cultuur & historie, op land & water en gastronomie & logeren. De resultaten zijn ook voor geschiedenisliefhebbers verrassend en inspirerend.
www.nooitverwachtnederland.nl