Home Nieuwe media: Verdedingswerken

Nieuwe media: Verdedingswerken

  • Gepubliceerd op: 6 november 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Broekhuizen
  • 3 minuten leestijd

Het stikt op internet van de verdedigingslinies. `Firewalls’ heten de digitale vestingwerken die ongewenste bezoekers moeten weren. Maar ook bunkers, forten en kazematten uit het verleden tieren welig op het web.


Bij de finale van de Grote Geschiedenis Quiz waren ze nog op de buis: Wolfgang en Günther, de twee Duitse soldaten die `een beetje zijn blijven hangen’ in Nederland na afloop van de oorlog. Pardon, na afloop van dat `conflict tussen de toenmalige Duitse regering en de toenmalige Nederlandse regering’. Samen met Schnautzi der Wunderhund ontvangen ze getraumatiseerde jongeren in hun gezellig grijsgeschilderde bunker in de duinen.

De bizarre humor van de heren van Jiskefet leeft voort op het web. Maar zoals vaker is de werkelijkheid nog vreemder. Vakantie houden in een bunker? Het kan in het Kostverlorenpark bij Zandvoort. 37 Bunkertjes staan er te huur. Tijdens de oorlog maakten ze deel uit van de Atlantikwall, de verdedigingslinie die de Duitsers van de Pyreneeën tot het uiterste noorden van Noorwegen moest beschermen tegen een geallieerde invasie. Na de oorlog werden ze omgebouwd tot zomerverblijf voor bleekneuzen uit Amsterdam.

Ooit stonden er tienduizenden bunkers langs de Nederlandse kust. De meeste werden – met Duitse Wiedergutmachung-gelden – gesloopt of dichtgemetseld. Maar de laatste jaren mogen de bunkers zich verheugen in een toenemende belangstelling. Een aantal werd tot monument verheven vanwege de cultuurhistorische waarde. In Westkapelle bijvoorbeeld, waar enkele grijze kolossen sinds afgelopen zomer onderdak bieden aan een Nederlands Atlantikwall-museum. Een beetje aan de late kant, dat wel, want een snelle zoektocht op het web leert dat België, Frankrijk en Duitsland al veel langer soortgelijke musea hebben.

Het Nederlandse museum dankt zijn bestaan aan de Stichting Bunkerbehoud. Sinds 1999 ontfermt de stichting zich over bunkers om ze te restaureren `teneinde ze voor het nageslacht te behouden’. Diezelfde opdracht heeft in 1998 de Stichting Militair Erfgoed zich gesteld. En dan is er ook nog de Stichting Menno Coehoorn, die zich al sinds 1932 inzet voor het behoud van historische verdedigingswerken. Hoe massief ze ook ogen, bunkers hebben kennelijk een hoop bescherming nodig.

Op de websites van de stichtingen valt weinig te beleven. De echte pareltjes zijn te vinden op de homepages van liefhebbers. Een groot aantal is opgenomen op www.forten.info. Neem bijvoorbeeld de verzameling graffiti op de site Achtung! Feind hört mit! Naast de voorspelbare soldatenkrabbels zitten er verbazingwekkend mooie kunstwerkjes tussen. Ook in de websites over de Festung IJmuiden en Radarstation Seeadler bij Muiden is veel tijd en liefde gaan zitten.

Wie het liever bij vaderlandse verdedigingswerken houdt, kan zijn hart ophalen op de website over de Stelling van Amsterdam. Daar is een schat aan informatie te vinden over de kring van forten, vestingen en inundaties die het ministerie van Oorlog tussen 1880 en 1920 rond de hoofdstad liet aanleggen. Met minstens evenveel liefde is www.grebbelinie.nl gemaakt. Ook het Nederlands Vestingmuseum te Naarden en het Kazemattenmuseum Kornwerderzand zijn on line te bezoeken.

Last but not least is er nog de archipel aan websites over de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Maar liefst vijf Paarse ministers sloegen de handen ineen om de slapende linie tot leven te wekken. Een Nationaal Project moest zorg dragen `voor behoud van cultureel erfgoed door ontwikkeling’. Historici, kunstenaars, landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, ondernemers en burgers mochten deelnemen aan een Nationaal Debat over de toekomst van de linie. De (voorlopige) resultaten zijn op het web te vinden.

Liever het echte dan het digitale werk? Ga toch even langs op de website van Wandel en Fiets Forten voor tips over een tocht langs verschillende verdedigingswerken. En vergeet dan onderweg niet te zwaaien naar Wolfgang en Günther.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer