In The Day of the Jackal (1975) weet de potentiële moordenaar van president De Gaulle dicht bij zijn doelwit te komen door zich vakkundig te verkleden als oorlogsveteraan. Dat de aanslag mislukt, ligt niet aan de vermomming van Edward Fox: die is perfect en de politie trapt er daarom in.
Het woord ‘veteraan’ bestaat nog niet zo lang in Nederland, wellicht door het ontbreken van actieve deelname aan de Eerste Wereldoorlog en de geringe Nederlandse inbreng bij de bevrijding van het land. Een echte veteraan is dat de hele dag en ontleent daar zijn status aan, in elk geval tegenover zichzelf. Hij wordt serieus genomen door het Veteraneninstituut in Baarn en kan in het theater op de hak worden genomen. Toneelgezelschap Het Volk uit Haarlem doet dat met weinig middelen op tragikomische wijze. Zij spelen Helden zonder glorie van Don Duyns.
Drie veteranen, onder wie een aalmoezenier, zijn op tournee om de bevolking duidelijk te maken wat een veteraan is en waarom deze respect verdient. Voorzien van dikke mappen waarin hun avonturen zijn geboekstaafd, proberen zij hun heldendaden over het voetlicht te brengen. Dat mislukt, omdat een van de veteranenwetten – ‘Gij zult elkaars verhalen niet bekritiseren’ – overtreden wordt.
De verhalen zijn soms te onwaarschijnlijk en het ligt er te dik bovenop. Langzaam, maar onontkoombaar vallen twee van de drie heren door de mand. Zij ontmaskeren zichzelf als nepveteranen, maar onder de kreet ‘Een goede leugen is beter dan een slechte waarheid’ wordt de veteranentournee voortgezet. Want als er geen veteranen zouden zijn, zou er chaos heersen.
Bert Bunschoten, Joep Kruijver en Wigbolt Kruijver zetten onder regie van Aike Dirkzwager iets herkenbaars neer (wie heeft niet zo’n oom in de familie?), waarbij het soms te kluchtig toegaat, maar de menselijke keuzes die gemaakt zijn goed naar voren komen. Er wordt gebruik gemaakt van filmpjes waarin waar ze zelf in spelen, als veteranen in het Legermuseum of Oorlogs- en verzetsmuseum Overloon. Een slimme zet, want het maakt het geheel alleen maar ‘echter’.
David Barnouw is onderzoeker en voorlichter bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD).
Toneelgroep Het Volk, Helden zonder glorie. Tot 7 juni in verschillende Nederlandse theaters. Info: www.toneelgroephetvolk.nl.
Wallen
In 2006 is de gemeente Amsterdam begonnen met het opschonen van de Wallen. Ondanks de criminaliteit is de rosse buurt al decennia een van de grote trekpleisters van de stad. Het beeld bestaat dat de buurt vooral gezellig is, bevolkt door prostituees en boeven met een hart van goud. Volgens het huidige gemeentebestuur is de werkelijkheid weerbarstiger. Andere Tijden gaat op zoek naar de oorsprong van de positieve beeldvorming over de Amsterdamse hoerenbuurt.
Andere Tijden. Do 28 februari, 21.25 uur. Nederland 2
Boerenpartij
In 1963 behaalde de Boerenpartij van Hendrik Koekoek bij de Tweede-Kamerverkiezingen zeven zetels. Ironisch genoeg luidde dit succes ook het einde van het hechte boerenbolwerk in; Koekoek verloor veel aanhangers en afsplitsingen van de partij leidden tot versplintering van de boerenvertegenwoordiging in Den Haag. Het historische radioprogramma OVT zendt vanaf zondag 24 februari een vierdelige documentaire uit over de opkomst, bloei en ondergang van de Boerenpartij.
OVT. Zo 24 februari tot en met 16 maart, 11.25 uur. Radio 1
Vrede & Oorlog
Het Onafhankelijk Toneel presenteert een tweeluik over jonge mensen en de dilemma’s van hun tijd. ‘Oorlog’ is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een Amerikaanse sportheld die sneuvelde in Irak. ‘Vrede’ gaat over een groep jonge kunstenaars en studenten in de jaren vijftig die bij elkaar komen in een Parijs café. Onder hen is een jonge charismatische student uit Cambodja; hij zou de geschiedenis in gaan als Pol Pot. Tussen beide voorstellingen krijgt het publiek een maaltijd aangeboden.
Onafhankelijk Toneel. 27 maart tot en met 17 mei. Info 010-47 69 029 of www.ot-rotterdam.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
