Home Misverstanden over de linkse kerk

Misverstanden over de linkse kerk

  • Gepubliceerd op: 05 jul 2022
  • Update 08 nov 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
Misverstanden over de linkse kerk

Namen Nederlandse calvinisten de afgelopen decennia bewust een ‘linkse’ afslag? Of pasten ze zich vooral aan bij de tijdgeest? De bundel De linkse kerk, onder redactie van Syp Wynia, komt niet altijd met de juiste analyse.

Kan een verkeerde vraagstelling toch een interessant boek opleveren? Jazeker, deze bundel artikelen over de naoorlogse ontwikkelingen binnen het calvinistische volksdeel bewijst dat. In zijn inleiding vraagt Syp Wynia – de voormalige Elsevier-journalist ontwaart achter elke kamerplant een woke klimaatdrammer die het ganse land wil volplempen met windmolens en genderneutrale wc’s – zich af hoe het mogelijk was dat de oerconservatieve gereformeerden na 1945 steeds in links politiek vaarwater terechtkwamen. Uit deze vraagstelling blijkt dat Wynia het slachtoffer is van een dubbel misverstand.

Ten eerste verwart hij elke poging van christenen om aansluiting te vinden bij ontwikkelingen in de samenleving met het capituleren voor een ‘linkse’ – dus doodenge – ideologie. En ten tweede is het hem ontgaan dat de in de negentiende eeuw door Abraham Kuyper aaneengesmede neocalvinistische beweging een bij uitstek modern fenomeen was. Het was een democratiseringsbeweging, gericht op de emancipatie van een achtergestelde bevolkingsgroep, die gebruikmaakte van de modernste organisatievormen en communicatiemiddelen. De Anti-Revolutionaire Partij (ARP) was de eerste politieke partij van Nederland, en Kuyper werd door de maatschappelijke elite gezien als een gevaarlijke nieuwlichter. Het beeld van de oerconservatieve ARP dat Wynia ons voorschotelt is zwaar vertekend, want zelfs de gereformeerde leider Hendrik Colijn was een hypermoderne graaikapitalist die zijn mannenbroeders wilde opstoten in de vaart der volkeren.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Wanneer je de inleiding van Wynia overslaat, evenals het stuk waarin Martin Bosma zijn heimwee naar het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime mag uitventen, vind je in De linkse kerk niettemin voldoende interessante bijdragen. Zo schetst Jan-Jaap van den Berg een genuanceerd beeld van de pogingen van de ARP om zich in de jaren zestig aan te passen aan de kenterende tijdgeest, beschrijft Roelof Bouwman hoe in de jaren zeventig van huis uit gereformeerde studenten aan de Vrije Universiteit zich lieten verblinden door het communisme, en analyseert Wim Berkelaar hoe de protestants-christelijke media zich in deze decennia ontwikkelden. Ook het artikel van Rimko van der Maar over de gereformeerde protesten tegen de oorlog in Vietnam is zeer lezenswaardig. Sommige stukken zijn duidelijk vanuit een behoudend perspectief geschreven, zoals de bijdrage van Bas Hengstmengel over de ideologische ontwikkeling binnen de ChristenUnie, maar dat is uiteraard geen enkel probleem. Zijn bijdrage is boeiend en goed gedocumenteerd. Wat het boek wel duidelijk illustreert, is hoe hopeloos vaag en daardoor nietszeggend de begrippen ‘links’ en ‘rechts’ inmiddels zijn.

De linkse kerk. Hoe calvinistisch Nederland steeds dezelfde afslag neemt

Syp Wynia e.a.

266 p. Blauwburgwal, € 23,50

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 7/8 - 2022

Nieuwste berichten

Jachtscène uit het veertiende-eeuwse Livre de chasse
Jachtscène uit het veertiende-eeuwse Livre de chasse
Historische sensatie

Theo Spek: ‘Opeens stond ik in een middeleeuws bos’

Landschapshistoricus Theo Spek wilde weten hoe het Nederlandse bos eruitzag in de Middeleeuwen. Hij vond een voorbeeld in Engeland. ‘Het was precies zoals ik me had voorgesteld.’  Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven?   ‘Ja, en die ervaar ik allereerst in het landschap zelf. Bij archiefvondsten voel ik als landschapshistoricus soms ook...

Lees meer
Shaka Zulu
Shaka Zulu
Artikel

Zoeloeheerser Shaka was de koning van de intrige

Shaka, de machtige koning van de Zoeloes, vertrouwde niemand. Zelfs niet zijn eigen verwanten. En gelijk had hij. Want verraad, samenzwering en moord liepen als een rode draad door de familie.   Waarom had Shaka, de legendarische koning van de Zoeloes, geen kinderen? Dit raadsel heeft vooral westerse historici lang beziggehouden. Aan vrouwen had hij immers...

Lees meer
Roosevelt spreekt zich uit tegen de NEutrality Act in 1939
Roosevelt spreekt zich uit tegen de NEutrality Act in 1939
Artikel

Trump verkoopt wapens voor Oekraïne, maar hij is geen tweede Roosevelt 

De Verenigde Staten zijn bereid wapens te leveren aan Oekraïne, maar Europa moet ervoor betalen. Dat is de ‘deal’ die president Trump op 14 juli sloot via NAVO-chef Mark Rutte. De deal heeft iets weg van de cash-and-carry-afspraken die president Franklin Delano Roosevelt in 1939 maakte met Groot-Brittannië. Maar wat op het eerste gezicht op...

Lees meer
Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer