Acteur, regisseur en fotograaf Thom Hoffman bewondert de Brit Charles Spencer (Charlie) Chaplin, ster van de stomme film.
Waarom was Charlie Chaplin bijzonder?
‘Hij schreef, produceerde, regisseerde en speelde. Maar wat me vooral treft is, dat Chaplin ondanks zijn wereldwijde commerciële succes de grote onderwerpen van zijn tijd aansneed: armoede, werkloosheid, de keerzijde van het onstuimige kapitalisme, de wereldoorlog. Kijk maar naar The Immigrant, The Gold Rush of The Great Dictator. Zijn meesterwerk Modern Times (1936), over een fabriek, opent met een citaat van Thomas Jefferson: “A story of industry, of individual enterprise – humanity crusading in the pursuit of happiness.” Chaplins befaamde lopendebandscènes leveren daar een veelzeggend commentaar op.’
Vanwaar de interesse in de eerste bioscoopfilms?
‘Dankzij de dvd is bij mij een sterke liefde voor oude films ontstaan. Deze films zijn nu ineens voorhanden, compleet met schitterende making off’s. De overdaad aan computerbeelden in de huidige cinematografie deed mij beseffen hoe technisch begaafd die vroege regisseurs waren. Het comedygenre uit de jaren tien en twintig zit vol vernieuwende technieken en onnavolgbare fysieke timing: Buster Keaton, Laurel & Hardy, Chaplin.’
Wat maakt Chaplin tot een held?
‘Zijn levensloop. Een jeugd in dickensiaanse armoe. In 1911 vertrok hij met Stan Laurel met “Fred Karno’s English Comedians” naar de vaudevilletheaters van San Francisco tot Winnipeg. In 1914 kreeg hij een contract voor 10.000 dollar, in 1916 voor 100.000 dollar, in 1917 voor een miljoen. Hij bouwde zijn eigen studio in het nog onbekende plaatsje Hollywood, waar de grond goedkoop was. Richtte United Artists op, bedacht de Oscars, en kreeg op de eerste uitreiking in 1929 een life time achievement-Oscar. Toen hij in 1921 terugkeerde naar Londen, stonden tienduizenden mensen hem op te wachten bij de boot. Dat kun je op YouTube mooi zien. In 1931 sprak hij met Ghandi en Eisenstein, over de toekomst van de mensheid. Door zijn jeugdervaringen bleef hij zien wat er in de wereld speelde.’
Had de man ook zwaktes?
‘Zijn films zijn soms wat sentimenteel, zeker als hij weer eens verliefd was op een hoofdrolspeelster. Overigens is zijn voorliefde voor vrouwelijk schoon hem bijna fataal geworden. In 1949 jaagden de FBI en Joseph McCarthy op hem omdat hij opkwam voor de linkse componist Hans Eisler, die uit de VS was verbannen. Men zegt dat McCarthy hem niet publiekelijk durfde aan te pakken uit angst door Chaplin genadeloos geparodieerd te worden. Hij werd daarom achtervolgd om zijn seksuele escapades. Een ontmoeting in een hotel met een ex-vrouw leverde hem bijna een veroordeling op. Chaplin ontvluchtte de VS, ging naar Zwitserland en keerde tot 1972 nooit meer terug.’
Is er een parallel met je eigen leven?
‘Ik heb eenmaal bij zijn weduwe Oona O’Neill in zijn achtertuin in Zwitserland mogen dineren, toen ik met De Avonden een prijs won in Genève. We hebben dus naar hetzelfde uitzicht gekeken, maar daarmee houdt elke vergelijking wel op.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
