Op 2 mei 2011 werd Osama bin Laden op de bovenste verdieping van een ruime villa in Abbotabad in Noord-Pakistan doodgeschoten door Amerikaanse commando’s. Ik weet niet wat Osama dacht op het panische moment dat hij begreep dat de Amerikanen hem ten slotte toch te pakken hadden gekregen. Indien hij echter dezelfde sensatie onderging die anderen volgens onbevestigde geruchten ondergaan als zij op het punt staan het tijdige voor het eeuwige te verwisselen, namelijk dat zijn hele leven als in een flits aan hem voorbijtrok, dan moet hij tevreden zijn gestorven.
Allereerst moet hij zich in die flits hebben gerealiseerd dat hij volgens zijn eigen beginselen als martelaar heenging. Ten tweede wist hij ook in die flits dat hij zijn grote vijand, de Verenigde Staten, immense – ja, nauwelijks te begroten schade had toegebracht, en dat met zeer beperkte middelen.
In de Verenigde Staten werd zijn dood als een overwinning gevierd. Duizenden gingen uitzinnig van vreugde de straat op. Wat zij vierden was echter niet eens een pyrrusoverwinning, het was een pijnlijke, peperdure nederlaag waarvan de machtigste natie op aarde zich jaren zal moeten herstellen. Nog steeds vechten 100.000 Amerikaanse soldaten een even nutteloos als uitzichtloos conflict uit in Afghanistan, bijna tien jaar na 9/11.
Osama had goed nagedacht over de manier waarop hij de ongelijke strijd het best zou kunnen voeren. Hij moest de Amerikanen zo gek zien te krijgen dat ze langdurige oorlogen zouden voeren in islamitische landen: ware slijtageslagen die ze nooit echt zouden kunnen winnen. Daarin is hij waarlijk boven verwachting geslaagd. De Amerikanen hebben precies zo stompzinnig gereageerd als hij had gecalculeerd.
Terugkijkend op de ruim zes decennia sedert het eind van de Tweede Wereldoorlog moeten we concluderen dat het de Amerikanen in deze hele periode, met uitzondering van de renovatie van West-Europa en enkele initiatieven van Kissinger, volledig heeft ontbroken aan strategisch raffinement. Zo ook na 9/11. President Bush verkondigde onmiddellijk dat de Verenigde Staten nu een niets en niemand ontziende War on Terror zouden gaan voeren. Van enige reflectie lijkt in die eerste dagen geen sprake te zijn geweest.
De aanvankelijke interventie in Afghanistan viel nog wel te begrijpen, al werd die zo traag en incompetent uitgevoerd dat Osama bin Laden wist te ontsnappen. Alleen al de jacht op Osama moet honderden miljoenen dollars hebben gekost. Maar vervolgens zijn de Amerikanen begonnen aan een volkomen onbegrijpelijke, volstrekt zinloze, grootschalige militaire interventie in Irak. Die werd gestart vanuit een drijfzand van leugens en paranoia. De behandeling van Irakese gevangenen berokkende enorme schade aan de morele reputatie van de Verenigde Staten. Nog steeds zijn er 50.000 Amerikaanse soldaten in Irak.
De interventie in Afghanistan werd ten behoeve van deze zinloze onderneming op een laag pitje gezet, zodat de situatie daar zienderogen verslechterde. Vervolgens liet president Bush zich verleiden tot een escalatie van het militaire optreden in dat ongelukkige land. De War on Terror had nooit met grootschalig militair geweld gevoerd moeten worden. Die methode bleek volledig contraproductief; het terrorisme werd er enorm door gestimuleerd. De Amerikanen hadden Al Qaida moeten bestrijden door samenwerking met plaatselijke politie en inlichtingendiensten.
Over een kwarteeuw gerekend kunnen de totale kosten van het ongelukkige Amerikaanse optreden in oorlog tegen het terrorisme gemakkelijk oplopen tot 5000 miljard dollar. Die hadden ze bepaald beter kunnen gebruiken. Met de assistentie van Al Qaida hebben de Amerikanen nog eens hun unieke talent gedemonstreerd hun eigen ergste vijand te zijn.
Van Osama bin Laden en zijn naaste medewerkers kunnen we met een variatie op een beroemd citaat van Churchill dat ik op internet vond met recht zeggen: nooit eerder in de menselijke geschiedenis hebben zo weinig mensen met zulke beperkte middelen zoveel mensen bang gemaakt!
Dit artikel is exclusief voor abonnees
