Home Lezersforum: ‘Regering kende het lot van de Joden’

Lezersforum: ‘Regering kende het lot van de Joden’

  • Gepubliceerd op: 28 februari 2012
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd

De oud-ministers Gerrit Zalm en Els Borst zeggen in het onlangs verschenen boek Judging the Netherlands dat de Nederlandse regering in Londen tijdens de Tweede Wereldoorlog luider had moeten protesteren tegen de Jodenvervolging door de Duitse bezetter. Hiermee is 57 procent van de 147 forumdeelnemers het eens; 29 procent onderschrijft de stelling niet.



De reacties op de stelling draaien om twee punten. Ten eerste: was de regering volledig op de hoogte van het lot dat de Joden in Nederland trof? Ten tweede: zou scherper protest dat lot hebben verlicht? Van de beantwoording van die twee vragen hangt meestal af of men voor of tegen de stelling heeft gestemd.

Ben Bosch weet het zeker: ‘Zowel de regering als koningin Wilhelmina had informatie over de Jodenvervolging, onder andere door de Engelandvaarders. Het is hun dus ernstig aan te rekenen dat zij niet waarschuwden via Radio Oranje.’ Volgens B. Blanes ‘verdrongen’ de leden van de regering de waarheid over de Jodenvervolging. ‘Niemand kan beweren dat de gruwelijke feiten niet bekend waren,’ schrijft ook D.R. Gorter.

Dit ziet A.J.W. Wuite anders. Hij vraagt zich af of de regering de details kende van wat de Joden te wachten stond. ‘Geloofde zij dat de Joden tewerkgesteld zouden worden, of was de regering er wel degelijk van op de hoogte dat zij naar vernietigingskampen werden gestuurd? Die vraag moet eerst worden beantwoord, voordat we de regering inactiviteit verwijten.’ M.M.J.G. Voncken heeft al een conclusie getrokken: ‘Er was waarschijnlijk onvoldoende bekend over het uiteindelijke lot van de Joden. Dus is het onjuist de regering hierop af te rekenen.’

Ook over de tweede vraag, in hoeverre een luider protest van de regering de noden van de Joden had kunnen verlichten, verschillen de respondenten van mening. ‘Een oproep aan de Nederlandse burgers had veel doden kunnen voorkomen,’ schrijft Albert Jansen. ‘Er zou een duidelijk signaal zijn gegeven aan de autoriteiten in Nederland, vooral toen van ambtenaren de ariërverklaring werd geëist,’ denkt ook L.M. van der Stempel.

Annelie van Dijk schrijft daarentegen: ‘De regering had zich wel duidelijker kunnen uitspreken, maar in de praktijk zou dat weinig hebben opgeleverd.’ Volgens J.A. Post had harder protesteren ‘waarschijnlijk geen enkele zin’.
Maar daar wil Paul Rosekrans niet aan. ‘Alleen om de naam van Wilhelmina niet te besmeuren wordt het aanbieden van excuses aan de Joodse gemeenschap achterwege gelaten,’ schrijft hij. ‘Volkomen verwerpelijk.’ J. de Geus gaat het verst in het veroordelen van de regering in Londen: ‘Zij heeft indirect schuld aan het feit dat zoveel Joden uit Nederland zijn weggevoerd.’

‘HET IS DE NEDERLANDSE REGERING AAN TE REKENEN DAT ZIJ NIET HARDER PROTESTEERDE TEGEN DE JODENVERVOLGING’

Eens    57 %
Oneens  29 %
Geen mening  15 %

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer