DE STELLING VAN DEZE MAAND: ‘Bismarck had Duitsland beter niet kunnen verenigen’
‘Duitsland is inmiddels de ruggengraat van Europa. Helaas waren er twee wereldoorlogen nodig om zover te komen,’ schrijft Fred Westen. Hij is het niet eens met de stelling van deze maand, die luidt: ‘Bismarck had Duitsland beter niet kunnen verenigen.’ Een meerderheid van 51 procent verwerpt de stelling; 23 procent stemt ermee in.
Die twee wereldoorlogen, inclusief de Holocaust, zijn precies de reden waarom bijna een kwart van de forumdeelnemers het betreurt dat de Pruisische kanselier Otto von Bismarck in de jaren 1860 en 1870 de diverse Duitse vorstendommen aaneensmeedde tot één keizerrijk. Vooral de manier waarop hij dit deed, namelijk door oorlog te voeren tegen zijn buurlanden, keurt dit deel van de respondenten af. ‘Bismarck smeedde Duitsland uit “bloed en staal”, waarmee hij de kiem legde voor twee wereldoorlogen,’ schrijft Wouter Klaver. Volgens Bart Soens was het Duitse keizerrijk ‘een monsterlijke constructie die in de twintigste eeuw alleen maar ellende zou brengen’.
Anderen daarentegen rekenen dit Bismarck niet aan. ‘Er is geen een-op-eenrelatie te leggen tussen machtsblokvorming en het ontbranden van twee wereldoorlogen,’ vindt J.T. de Heus. ‘Als Bismarck Duitsland niet had verenigd, dan had een andere staatsman het op enig moment wel gedaan.’
Ook Olav ten Broek denkt dat de eenwording onvermijdelijk was. ‘Duitsland was toe aan een bundeling van krachten, net als Italië. De oude feodale structuur blokkeerde elke vooruitgang.’ En over vooruitgang gesproken: Arno Gerretsen wijst erop dat het verenigde Duitsland ook ‘veel positieve zaken’ heeft opgeleverd. ‘Denk aan de bijdragen aan de wetenschap en de industrie.’
Verschillende respondenten roemen de Duitse rol in het verenigde Europa. ‘Bismarcks project was het begin van de Europese samensmelting,’ schrijft Guus Calis. J.E.M. Vroegop steekt zijn bewondering voor de IJzeren Kanselier niet onder stoelen of banken: ‘Hij was zijn tijd ver vooruit! Bismarck had een visie die vele decennia later overal opgeld deed: herindeling, samenvoeging, bilaterale samenwerking. En dat in een tijd dat velen om hem heen nog sterk bezig waren hun eigen koninkrijkjes te beschermen. Ook nu nog heeft men angst voor souvereiniteitsoverdracht.’
G.J. van der Veen trekt wat Europa betreft een andere les uit Duitslands eenwording: ‘Een volk dat taal, cultuur en geschiedenis deelt, hoort thuis in een nationale staat. In tegenstelling tot het Europa van nu.’
Oneens 51 %
Eens 23 %
Geen mening 26 %
OPMERKELIJK
‘Duitsland is nu een staat om trots op te zijn. Ondanks mijn ervaringen in de Hongerwinter zeg ik dit.’
– Martien Hesseling
Dit artikel is exclusief voor abonnees
