Hebzucht, macht, misleiding, geld en snelle seks zijn voor de hand liggende ingrediënten voor een boek over kapitalisme. Ze spelen allemaal een rol in de roman The Coffee Trader van de Amerikaanse auteur David Liss, die vertaald is als Handelaar in koffie. Het is het soort fictie dat in de Amerikaanse pers steevast doorgaat voor carefully researched. Meestal houdt dat in dat de auteur een boek van de Britse historicus Simon Schama heeft gelezen, maar in dit geval is wat er bekend is over de handel in het zeventiende-eeuwse Amsterdam op een overtuigende manier in de fictie verwerkt, al kan een kniesoor wel wat historische onmogelijkheden en onwaarschijnlijkheden aanwijzen.
Bovendien wordt het Portugese verleden van de hoofdpersoon op een zinvolle manier benut voor het verhaal, dat vooral draait om misleiding. Alle personen die een rol spelen in het boek zijn voortdurend bezig anderen op een dwaalspoor te brengen, om hen te kunnen gebruiken voor eigen geheime projecten. Liss maakt duidelijk dat de joden in Portugal al een uitstekende leerschool in misleiding hadden gehad. In Amsterdam is het echter niet de inquisitie die bedrogen moet worden, maar de concurrent. In het boek proberen de personages al manipulerend de zaken onder controle te krijgen, maar moeten ze tot hun schade ondervinden dat die controle een illusie is.
Hoewel alle dubbele bodems en geheime agenda’s van Handelaar in koffie wel een spannend boek maken, blijft het bezwaar van dit soort romans toch dat de personages van bordkarton zijn, omdat ze uitsluitend in dienst staan van de spannende plot. Maar het is natuurlijk ook wel veel gevraagd om diepgang te verlangen in een boek dat het kapitalisme tot onderwerp heeft.
Luuc Kooijmans is verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Volgend jaar verschijnt zijn biografie ‘De doodskunstenaar’, over het leven van de zeventiende-eeuwse arts Frederik Ruysch.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
