Home Laura Starink over het schrijven van een familiegeschiedenis

Laura Starink over het schrijven van een familiegeschiedenis

  • Gepubliceerd op: 27 maart 2014
  • Laatste update 12 apr 2023
  • Auteur:
    Janneke Jorna
  • 4 minuten leestijd
Laura Starink over het schrijven van een familiegeschiedenis

Laura Starink, slaviste en journaliste, schreef het boek Duitse wortels. Mijn familie, de oorlog en Silezië. Op 12 april spreekt Starink tijdens de Dag van de familiegeschiedenis. Haar moeder Elinor verbleef van 1944 tot 1950 in Zwitserland vanwege een tbc-kuur, haar tante Lotte werkte na de capitulatie gedwongen in Auschwitz en haar opa was leraar op de Adolf Hitler Schule. Starink: ‘Je kunt een familiegeschiedenis niet onpersoonlijk maken.’

>>> Klik hier voor een themapagina

over familiegeschiedenis…

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Hoe ben je geïnteresseerd geraakt in familiegeschiedenis?

‘Mijn moeder vertelde nooit veel over de oorlogsgeschiedenis, maar als kind vraag je je af of je ouders fout waren. Dit heeft me altijd op de een of andere manier beziggehouden, maar ik was terughoudend omdat ze er zelf liever niet over praatte. Achteraf gezien is het best bizar dat ik zo lang geïnteresseerd ben geweest in persoonlijke verhalen, ver weg en overal in de wereld, terwijl het verhaal eigenlijk onder mijn neus lag.’

‘In 1994 ben ik met mijn moeder naar haar geboortegrond in Silezië gegaan. Toen heb ik haar als journalist geïnterviewd, maar ook als dochter. Dit deed ik voor mijn broers en mezelf, zonder het idee dat het een boek zou worden. Op een gegeven moment kreeg iemand daar lucht van en ging ik het na aandringen opschrijven.’

Hoe heb je er dan een boek van gemaakt?

‘In 2008 ging mijn moeder plotseling dood op 84-jarige leeftijd. Toen had ik spijt dat ik niet had doorgevraagd. Haar broers en zussen leven allemaal nog, daar moest ik het ontbrekende verhaal halen. Dus toen had ik zes interviews, maar nog geen boek.  Ik wilde niet alleen begrijpen hoe het is om als vijftienjarig meisje op de Adolf Hitler Schule te zitten, waar je vader lesgeeft, maar het verhaal in een bredere historische context plaatsen. Dan krijg je een probleem: je hebt de familiegeschiedenis en de grotere geschiedenis, maar hoe vlecht je dit aan elkaar? Dat was de grote puzzel.’

Wat was de meest bijzondere ontdekking?

‘Mijn moeder en haar geschwister waren te jong om schuld te dragen voor de Tweede Wereldoorlog, maar hun ouders niet. Hoe stonden die tegenover Hitler? Daar kwam ik niet achter, ze waren jong gestorven en lieten niks achter. In de familie ging het verhaal dat mijn opa op het matje werd geroepen omdat hij kritiek had op de overheid, maar daar had ik geen enkel bewijs van. In het staatsarchief van Katowice vond ik een map met stukken over mijn opa die het verhaal bevestigden.’

Speelde de vraag of je familie wist van de Holocaust ook rol?

‘Natuurlijk, Silezië ligt vlakbij Auschwitz. Auschwitz was voor mijn moeder geen begrip, het lag in Polen. Voor mij was het een raar idee dat zestig kilometer van haar geboorteplaats meer dan een miljoen Joden zijn vergast. Wir haben es nicht gewusst, dat geloofde ik niet. Ik heb het uitgebreid besproken met oudere familieleden, ze wisten het niet en dat geloof ik achteraf wel. Maar ze woonden vlakbij Gliwice en daar reden de treinen met Jodentransporten doorheen. Ik blijf het onverklaarbaar vinden dat het zich niet heeft rondgesproken.’

Wat is het verschil tussen het schrijven van een familiegeschiedenis en een normaal non-fictie boek?

‘Je kunt een familiegeschiedenis niet onpersoonlijk maken, dat is het grote verschil. Het persoonlijke verhaal staat op de voorgrond. Maar ik blijf een journalist en probeer de bredere lijnen erin te betrekken en mij niet alleen bezig te houden met de geschiedenis van mijn familie.’

Is het moeilijker om een familiegeschiedenis te schrijven?

‘Het is juist fijn. Als je geïnteresseerd bent in wat de grote geschiedenis doet met de kleine mensen is een familiearchief heel handig. Details zijn altijd belangrijk in een boek, ze geven een twist aan het verhaal. Het beroemde zwarte koffertje met het familiearchief bevat details die een verhaal tot leven brengen.’

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer