Syfilis werd door Columbus uit Amerika meegebracht, zo is vaak beweerd. Maar nieuw onderzoek doet vermoeden dat de ziekte in Europa zelf is ontstaan.
Sinds syfilis in 1495 om zich heen greep in Napels, debatteren Europeanen over de vraag waar de ziekte vandaan kwam. Aanvankelijk beweerden vooral Italianen dat de geslachtsziekte was geïmporteerd door Franse soldaten, die indertijd Italië binnenvielen. Later werden andere theorieën populairder: syfilis was op schepen van Columbus meegekomen uit de Nieuwe Wereld, of de soa heerste al langer in Europa, maar was tot dan toe op één hoop gegooid met andere ziektes.
Over de laatste twee hypotheses werden kenners het de afgelopen decennia niet eens. Aanhangers van de ‘Europese’ theorie wezen op botten met kenmerken van syfilis, die zouden dateren van voor Columbus’ aankomst in Amerika in 1492. Tegenstanders van deze theorie betwistten de ouderdom van de onderzochte skeletten.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Onlangs maakten wetenschappers in het tijdschrift Current Biology bekend dat zij DNA van de bacterie die syfilis veroorzaakt hebben gevonden in Europese botten van mensen die mogelijk vóór Columbus leefden. Helemaal zeker is de datering niet, maar de onderzoekers hebben nog een troef: ze vonden veel genetische variatie in de bacteriën. Dat maakt het aannemelijk dat de ziekteverwekkers al een tijd – dus ruim voor Columbus – in Europa waren en muteerden. Helemaal waterdicht is ook deze redenering niet: wellicht brachten Columbus en zijn mannen al veel verschillende soorten bacteriën mee.
