Home ‘Kleine lidstaten Warschaupact lieten zich gelden’

‘Kleine lidstaten Warschaupact lieten zich gelden’

  • Gepubliceerd op: 05 mrt 2019
  • Update 02 mei 2023
  • Auteur:
    Lola Bos
‘Kleine lidstaten Warschaupact lieten zich gelden’

Niet alleen binnen de NAVO, maar ook in het Warschaupact probeerden de kleinere bondgenoten hun stem te laten horen. Dat zegt Laurien Crump-Gabreëls, universitair hoofddocent en onderzoeker in de Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. ‘De voormalige DDR is in rook opgegaan.’

Zijn er parallellen te benoemen tussen de ontwikkeling van het Warschaupact en die van de NAVO?
‘In de NAVO was sprake van een tendens waarbij kleine lidstaten zich afzetten tegen de supermacht van de Verenigde Staten. Lange tijd ging men ervan uit dat zoiets in het Warschaupact niet het geval kon zijn geweest. Alle lidstaten bezweken onder de druk van de Sovjet-Unie en handelden daarnaar, althans, dat dacht men. Maar nu is gebleken dat ook in het Warschaupact de kleinere bondgenoten hun positie probeerden te consolideren. Ik noem deze parallelle ontwikkeling aan beide kanten van het IJzeren Gordijn een “emancipatie” van de kleinere bondgenoten.’

Welke momenten in de loop van de Koude Oorlog hadden invloed op die emancipatie?
‘In beide gevallen speelt de Cubacrisis van 1962 een grote rol. De VS en SU stonden lijnrecht tegenover elkaar. De bondgenoten werden er helemaal niet bij betrokken, hoewel de wereld zich op de rand van een nucleaire crisis bevond. De kleinere lidstaten wilden er toen voor zorgen dat hun stem ook gehoord werd. Roemenië en Frankrijk hadden tijdens de Koude Oorlog zelfs onderling contact over hun verzet tegen de supermacht binnen hun bondgenootschap. Ook de Tweede Berlijnse Crisis, die resulteerde in de oprichting  van de Berlijnse Muur in 1961, was van groot belang in het emancipatieproces. Tijdens deze crisis werd de status van Berlijn betwist. Een derde sleutelmoment was de Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) in de jaren 70. Ook dan zie je dat lidstaten van beide kanten zelfstandiger gingen opereren.’

In uw lezing geeft u ook aandacht aan het Duitse perspectief op de Koude Oorlog. Hoe kijken inwoners van de voormalige DDR terug op de het communistisch bewind?
‘De manier waarop men nu in Oost-Duitsland terugkijkt op de communistische periode, verschilt sterk per individu. Sommigen zijn blij om uit de onderdrukking ontsnapt te zijn, maar dat neemt niet weg dat bepaalde zaken wel degelijk beter geregeld waren onder het communistische regime. Zo was er veel minder werkloosheid, was er gratis kinderopvang voor iedereen en was het onderwijs beter dan nu. Momenteel loopt Oost-Duitsland leeg. Veel scholen worden gesloten en er is weinig werk. De grote vrees die tijdens de Koude Oorlog onder Oost-Duitsers heerste is bewaarheid geworden: de Bondsrepubliek Duitsland en haar instituties zijn eigenlijk naar het oosten opgeschoven. De voormalige DDR is in rook opgegaan.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Dordrecht tijdens de Sint-Elisabethsvloed
Dordrecht tijdens de Sint-Elisabethsvloed
Nieuws

Steden waren ongezond voor middeleeuwse boeren 

Toen het huidige Nederland vanaf de late Middeleeuwen verstedelijkte, nam het aantal mensen met luchtwegproblemen toe. Niet alleen in de stad, maar ook op het platteland. Dat blijkt uit het proefschrift The air we breathe, waarop Maia Casna onlangs in Leiden promoveerde. Casna onderzocht botten uit de periode 470-1850 op sporen van onder meer chronische...

Lees meer
Natuurbeschermers door Kristian Mennen
Natuurbeschermers door Kristian Mennen
Interview

‘Activisten kochten zelf natuurgebieden om ze te beschermen’

Tussen 1930 en 1960 stagneerde de natuurbescherming in Nederland. Door verschillende crises en de Tweede Wereldoorlog was de Nederlandse natuur onderaan de politieke agenda beland. In Natuurbeschermers beschrijft natuurhistoricus Kristian Mennen activisten die zich niet uit het veld lieten slaan en aandacht bleven vragen voor de Nederlandse flora en fauna.  Wanneer kwam er aandacht voor...

Lees meer
Troepen van Hamas
Troepen van Hamas
Artikel

Israël financierde Hamas: de vijanden hadden elkaar nodig

Rechtse Israëlische politici en Hamas hebben elkaar groot gemaakt, schrijft journalist Maurice Blessing. Beide partijen hadden elkaar jarenlang nodig om aan de macht te blijven. Tot voor kort ondersteunden Israëlische regeringen Hamas daarom zelfs financieel. Toen Israël in 1967 de Westoever en Gazastrook veroverde, besloot het de Moslimbroederschap te steunen, een antikoloniale beweging die zich...

Lees meer
Presentatie van het nieuwe nationaal embleem van Syrië
Presentatie van het nieuwe nationaal embleem van Syrië
Artikel

Syrië verwijst met hernieuwd symbool naar legendarische veldslag

Nu dictator Bashar al-Assad is verjaagd, presenteert Syrië een herontwerp van het nationale symbool: een gouden adelaar. Daarmee wil interim-president Ahmed al-Sharaa ‘een brug slaan tussen het verleden en de toekomst’. Met de adelaar verwijst hij naar een beroemde slag in 634 toen moslims de Byzantijnen versloegen en Damascus veroverden. Aan het begin van de...

Lees meer