Home Kennis over prehistorie is verder dan ‘Het verhaal van Nederland’

Kennis over prehistorie is verder dan ‘Het verhaal van Nederland’

  • Gepubliceerd op: 15 maart 2022
  • Laatste update 28 mrt 2022
  • Auteur:
    Sean Kerstges
  • 3 minuten leestijd
Kennis over prehistorie is verder dan ‘Het verhaal van Nederland’

Is het beeld dat de tv-serie Het verhaal van Nederland schetst van de prehistorie nog houdbaar? De betreffende aflevering, die de NPO op 2 februari jongstleden uitzond, werd tweeënhalf jaar geleden gemaakt. Zelfs in deze korte tijd is de archeologische kennis voortgeschreden. Zo stellen David Graeber en David Wengrow in hun boek Het begin van alles (2021) dat de overgang van jagers-verzamelaars naar boerengemeenschappen niet abrupt was, zoals de serie suggereert.

Een van de deskundigen die zijn geraadpleegd door de makers van Het verhaal van Nederland, is Luc Amkreutz, conservator Prehistorie bij het Rijksmuseum van Oudheden. Vindt hij, met de kennis van vandaag, dat er iets schort aan het beeld dat de tv-serie geeft van de prehistorie?

Amkreutz: ‘In de eerste aflevering van Het verhaal van Nederland komen gemeenschappen van jagers en verzamelaars in het westelijke moerasgebied aan bod. Deze gemeenschappen zijn lang doorgegaan met jagen en verzamelen en hebben pas later op eigen initiatief aspecten van het boerenbestaan overgenomen. Zoals Graeber en Wengrow terecht stellen, kozen de jagers en verzamelaars bewust wat ze overnamen van de landbouwcultuur en wat niet. Een proces dat 3000 jaar duurde. Dat had in de serie meer uitgediept kunnen worden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

We moeten af van het idee dat de overgang van jagen en verzamelen naar landbouw een stap vooruit was. Als je terugkijkt met onze moderne blik is het een logische stap, maar het had op vele andere manieren kunnen verlopen. De diversiteit van prehistorische gemeenschappen moet op waarde worden geschat.’

Waarom staat Het verhaal van Nederland te weinig stil bij die diversiteit?

‘De inhoudelijke brainstormsessies voor de eerste aflevering begonnen tweeëneenhalf jaar geleden. Gedurende die tijd ontwikkelt wetenschappelijk onderzoek zich natuurlijk. Ook zijn er later wijzigingen aangebracht door de eindredactie van de serie, waar je als deskundige geen invloed meer op had.’

Wat is er dan nog meer op de eerste aflevering aan te merken?

‘Sommige aspecten van de prehistorie hadden meer belicht kunnen worden. Neanderthalers hebben langer gewoond in het gebied dat nu Nederland is, dan de eerste boerengemeenschappen, maar zij komen niet aan bod. Dat is ook lastig, omdat potentieel 300.000 jaar aan geschiedenis in één aflevering moet worden verteld.

Uiteindelijk is de keuze gemaakt om 2000 tot 3000 jaar van de prehistorie, waarin belangrijke ontwikkelingen plaatsvonden, eruit te lichten. Deze periode neemt nog een klein stukje van de jagers en verzamelaars mee, begint bij de komst van de eerste boerengemeenschappen en eindigt met de immigratie van de Jamna-cultuur. Het eindproduct is bedoeld voor het grote publiek en daardoor vallen de nuances weg.’

Een gemiste kans?

‘Persoonlijk sta ik nog steeds achter Het Verhaal van Nederland. Tegelijk ben ik zeer gecharmeerd van Het begin van alles. Het boek biedt welkome nuances op het heersende beeld van de prehistorie, maar daarmee is de geschiedenis nog niet op zijn kop gezet. Het verhaal dat de tv-serie vertelt, klopt echter nog steeds in grote lijnen.’

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer