Op 19 mei 1991 vierde Karel van het Reve zijn zeventigste verjaardag. Een groot feest, een etentje. Tussen hoofd- en nagerecht zorgde journalist Theodor Holman voor een verrassing. Samen met zijn uitgever Kees Aerts opende hij een aantal dozen met exemplaren van een boek dat Holman over Van het Reve had geschreven: Karel.
Holman, een grote bewonderaar van Van het Reve, had er in het diepste geheim een paar maanden aan gewerkt, met behulp van Van het Reves zoon Daniël. Tweehonderd pagina’s, geen uitputtende biografie – het woord staat tussen aanhalingstekens op het achterplat -, maar een alleraardigst boek. Zeventig exemplaren voor de disgenoten, duizend voor de handel.
Holman was boeiende zaken op het spoor gekomen: teksten die de piepkleine Karel onder het pseudoniem Karel Beton in De Tribune had geschreven, de eerste sketch die hij maakte voor de Vrolijke Brigade, het vooroorlogse linkse toneelgroepje van Iet Last. Ook treffend: de zinnen in de thema’s van een door Van het Reve verzorgde taalcursus Russisch. Typische Van het Reve-zinnetjes.
Is Holmans boek overbodig geworden nu Ger Verrips zijn Van het Reve-biografie heeft gepubliceerd? Nee, voor Karel Beton en dat leerboek waar Holman terecht aandacht aan besteedt heeft Verrips weinig of geen belangstelling. Andersom geldt natuurlijk ook: Verrips behandelt Van het Reves steun aan de Sovjet-dissidenten bijvoorbeeld gedetailleerd, Holman heeft die episode vrijwel geheel laten liggen. Van het Reve was daar nooit open over geweest, in 1991 wou hij er nog niet over praten. Bovendien: Holman kon hem niks vragen, het boek moest een verrassing zijn.
Opvallend: omvangrijke Van het Reve-citaten vinden we terug zowel bij Verrips als bij Holman. Ik denk niet dat Verrips ze aan Holman heeft ontleend, ik ken Verrips als een fatsoenlijk man. Maar hoogst merkwaardig is dat Holman in Verrips’ literatuurlijst ontbreekt. Zelfs de overhandiging van dat boek in 1991 – toch een saillant detail in een levensbeschrijving – vinden we niet terug. Tussen de namen van Hofland en Homerus in het register ontbreekt die van Holman.
Holman is weggewist. Kende Verrips het boek van Holman niet? Dat zou wijzen op een vergaand amateurisme, en dat geloof ik niet. Vond hij Holmans boek flut? Dat mag, maar een biograaf nóémt toch op z’n minst een eerdere biografie, hoe flut die ook is. Ik vermoed dat het territoriumdrift is. Van het Reve is van Verrips en van niemand anders. Met terugwerkende kracht.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
