Home Jolande Withuis

Jolande Withuis

  • Gepubliceerd op: 5 juli 2011
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Jolande Withuis
  • 3 minuten leestijd

Alsof er nooit een tweede feministische golf heeft bestaan, zó antiek-masculien reageerden de media op het drama dat half mei de wereld in rep en roer bracht en dat sedertdien wordt aangeduid met de initialen van de hoofdpersoon: DSK. Dominique Strauss-Kahn, (inmiddels ex-)president van het IMF en voormalig Frans socialistisch presidentskandidaat, werd op 15 mei voor enkele dagen gevangengezet in de beruchte massagevangenis op Rikers Island op beschuldiging van verkrachting en opsluiting van een vrouw die zijn hotelkamer kwam schoonmaken. Op het moment dat ik dit stukje inlever heeft DSK, die nu onder huisarrest staat en continu wordt bewaakt opdat hij niet ontsnapt, op de eerste formele rechtszitting verklaard dat hij onschuldig is. Buiten scandeerden demonstrerende kamermeisjes: ‘Shame on you.’

Hoe werd er in de pers en op de televisie gereageerd op de beschuldiging van verkrachting en vrijheidsberoving? Op twee manieren fout. Ten eerste overtrof het meeleven met de fall from grace van de dader het mededogen met het slachtoffer. Moest openbaarheid echt zover gaan dat men zo’n hooggeplaatst persoon zelfs ongeschoren aan de wereld vertoonde? Ten tweede besprak men de zaak alsof het hier een vorm van frivoliteit betrof, een staaltje van ‘Oh la la’. Alsof we waren beland in zo’n broeierige jaren-zeventigfilm van Claude Chabrol, waarin de notabelen in een ingeslapen Frans stadje zich na de kerkgang amuseren met elkaars echtgenoten.

Zo wijdde Nieuwsuur in de week volgend op de arrestatie een item aan de gewoonte van Franse politici (m) om er maîtresses op na te houden (zie Mitterrand met zijn tweede gezin). Men interviewde de biograaf van DSK, die zijn hoofdpersoon vol bewondering een maître séducteur noemde, zoals vroeger Lacan, Deleuze en Derrida maîtres penseur heetten. NRC Handelsblad analyseerde op 18 mei de ‘Latijnse cultuur van seksuele vrijzinnigheid’ en sprak liefdevol van ‘Franse libertijnen’.

Daarmee is deze misplaatste visie in de kern gevat. Want ‘libertijn’ suggereert vrijheid, maar DSK wordt juist beschuldigd van misdaden tégen de vrijheid.

De overeenkomst in deze benaderingen is dat er zaken onder één noemer worden gebracht die niet onder één noemer horen. Die noemer zou je ‘de zedelijkheid’ kunnen noemen. Voordat feministen rond 1970 verkrachting tot geweld verklaarden (in plaats van tot seks), heerste in het maatschappelijk en juridisch denken over seksualiteit een ‘zedelijkheidsparadigma’. Zaken als overspel, concubinaat, voorhuwelijkse seks, buitenechtelijke kinderen, ongehuwd moederschap, abortus, voorbehoedmiddelen en homoseksualiteit werden vanuit hetzelfde perspectief bekeken als incest, pedofilie en verkrachting. Dat perspectief was de christelijk gedefinieerde zedelijkheid.

Vergrijpen tegen personen werden in dat denken niet onderscheiden van vergrijpen tegen vermeende fatsoensnormen. Verkracht worden was een variant op zwichten voor verleiding. Een meisje dat ongewenst zwanger was, deugde niet, onverschillig of haar zwangerschap voortkwam uit verkrachting of uit een kinderwens. Met als consequentie bijvoorbeeld dat een prostituee niet verkracht kon worden (want zij was al verdorven), dat verkrachting binnen het huwelijk juridisch niet bestond (want voor wie eenmaal getrouwd was, was seks een recht) en dat incest vaak werd verzwegen, omdat het belang van vaders en/of broers zwaarder telde dan dat van dochters.

Kortom, het obscene denken dat in primitief-katholieke (Polen, Ierland) en islamitische kring (en niet te vergeten bij Knevel & Van den Brink) nog altijd de toon zet.

Dankzij de tweede feministische golf werd mutual consent het leidend beginsel in het denken over seksualiteit. Als beide partners instemmen, mogen ze doen waar ze zin in hebben. De overheid staat daarbuiten. Helaas lijkt het verschil tussen seksualiteit en geweld tot de heren van de pers nog niet doorgedrongen. Voor hen is verkrachting nog steeds zoiets als overspel. Iets voor een vette knipoog.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer