Alsof er nooit een tweede feministische golf heeft bestaan, zó antiek-masculien reageerden de media op het drama dat half mei de wereld in rep en roer bracht en dat sedertdien wordt aangeduid met de initialen van de hoofdpersoon: DSK. Dominique Strauss-Kahn, (inmiddels ex-)president van het IMF en voormalig Frans socialistisch presidentskandidaat, werd op 15 mei voor enkele dagen gevangengezet in de beruchte massagevangenis op Rikers Island op beschuldiging van verkrachting en opsluiting van een vrouw die zijn hotelkamer kwam schoonmaken. Op het moment dat ik dit stukje inlever heeft DSK, die nu onder huisarrest staat en continu wordt bewaakt opdat hij niet ontsnapt, op de eerste formele rechtszitting verklaard dat hij onschuldig is. Buiten scandeerden demonstrerende kamermeisjes: ‘Shame on you.’
Hoe werd er in de pers en op de televisie gereageerd op de beschuldiging van verkrachting en vrijheidsberoving? Op twee manieren fout. Ten eerste overtrof het meeleven met de fall from grace van de dader het mededogen met het slachtoffer. Moest openbaarheid echt zover gaan dat men zo’n hooggeplaatst persoon zelfs ongeschoren aan de wereld vertoonde? Ten tweede besprak men de zaak alsof het hier een vorm van frivoliteit betrof, een staaltje van ‘Oh la la’. Alsof we waren beland in zo’n broeierige jaren-zeventigfilm van Claude Chabrol, waarin de notabelen in een ingeslapen Frans stadje zich na de kerkgang amuseren met elkaars echtgenoten.
Zo wijdde Nieuwsuur in de week volgend op de arrestatie een item aan de gewoonte van Franse politici (m) om er maîtresses op na te houden (zie Mitterrand met zijn tweede gezin). Men interviewde de biograaf van DSK, die zijn hoofdpersoon vol bewondering een maître séducteur noemde, zoals vroeger Lacan, Deleuze en Derrida maîtres penseur heetten. NRC Handelsblad analyseerde op 18 mei de ‘Latijnse cultuur van seksuele vrijzinnigheid’ en sprak liefdevol van ‘Franse libertijnen’.
Daarmee is deze misplaatste visie in de kern gevat. Want ‘libertijn’ suggereert vrijheid, maar DSK wordt juist beschuldigd van misdaden tégen de vrijheid.
De overeenkomst in deze benaderingen is dat er zaken onder één noemer worden gebracht die niet onder één noemer horen. Die noemer zou je ‘de zedelijkheid’ kunnen noemen. Voordat feministen rond 1970 verkrachting tot geweld verklaarden (in plaats van tot seks), heerste in het maatschappelijk en juridisch denken over seksualiteit een ‘zedelijkheidsparadigma’. Zaken als overspel, concubinaat, voorhuwelijkse seks, buitenechtelijke kinderen, ongehuwd moederschap, abortus, voorbehoedmiddelen en homoseksualiteit werden vanuit hetzelfde perspectief bekeken als incest, pedofilie en verkrachting. Dat perspectief was de christelijk gedefinieerde zedelijkheid.
Vergrijpen tegen personen werden in dat denken niet onderscheiden van vergrijpen tegen vermeende fatsoensnormen. Verkracht worden was een variant op zwichten voor verleiding. Een meisje dat ongewenst zwanger was, deugde niet, onverschillig of haar zwangerschap voortkwam uit verkrachting of uit een kinderwens. Met als consequentie bijvoorbeeld dat een prostituee niet verkracht kon worden (want zij was al verdorven), dat verkrachting binnen het huwelijk juridisch niet bestond (want voor wie eenmaal getrouwd was, was seks een recht) en dat incest vaak werd verzwegen, omdat het belang van vaders en/of broers zwaarder telde dan dat van dochters.
Kortom, het obscene denken dat in primitief-katholieke (Polen, Ierland) en islamitische kring (en niet te vergeten bij Knevel & Van den Brink) nog altijd de toon zet.
Dankzij de tweede feministische golf werd mutual consent het leidend beginsel in het denken over seksualiteit. Als beide partners instemmen, mogen ze doen waar ze zin in hebben. De overheid staat daarbuiten. Helaas lijkt het verschil tussen seksualiteit en geweld tot de heren van de pers nog niet doorgedrongen. Voor hen is verkrachting nog steeds zoiets als overspel. Iets voor een vette knipoog.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
