Home Jolande Withuis

Jolande Withuis

  • Gepubliceerd op: 8 november 2011
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Jolanda Withuis
  • 3 minuten leestijd

Oktober 1999. Ik behoorde tot een pooltje publicisten en politici dat in wisselende formatie op maandagochtend in het Vara-radioprogramma Punch de actualiteit besprak. Vrijdags kreeg de ploeg van dienst een pak documentatie thuisgestuurd over de onderwerpen die ter tafel zouden komen. Een enkele keer werd de planning doorkruist doordat er in het weekend iets gebeurde wat de redactie niet onbesproken wilde laten passeren. Dan reageerden we à l’improviste.


Zo ook die ochtend. Handenwrijvend verwelkomde de redactie ons met de mededeling dat het kabinet nou toch een vrouwvijandig plannetje had bekokstoofd… Wat een bof dat net die ochtend de hoofdredacteur en een columnist van Opzij de beurt hadden. Wie beter dan twee hardcore feministen konden Paars II vers van de lever van jetje geven?

Helaas. Misverstand. Wat keken ze op hun neus, die linkse jongens van de VARA, toen zonder enig onderling overleg zowel Cisca Dresselhuijs als ik het vermaledijde kabinetsvoornemen toejuichte. Welk voornemen dat was? Het voornemen om ook van bijstandsmoeders met jonge kinderen te eisen dat zij zouden solliciteren naar een betaalde baan.

Onze blijheid en hun verbazing illustreerden voor de zoveelste keer hoe weinig affiniteit traditioneel links heeft met vrouwenemancipatie. Emancipatie betekent niet: thuiszitten en op kosten van de werkende medemens kinderen grootbrengen; emancipatie betekent: zelf de kost verdienen voor jou en je kinderen. Verantwoordelijkheid is de prijs van de vrijheid.

Anderen reageerden inderdaad volgens het voorspelbare conservatieve scenario. De FNV sprong erop in met een furie alsof het omgekeerde was voorgesteld – alsof moeders het recht om hun eigen brood te verdienen was ontnomen. Van SP en GroenLinks mochten vrou-wen pas gaan werken als hun kinderen twaalf waren (hoe zouden die moeders dan ooit nog een baan moeten vinden?).

De Volkskrant maakte stemming met koppen als ‘Arbeidsplicht jonge moeders’ alsof de Staatspolizei binnenkort wenende moedertjes bij hun wiegjes vandaan de fabriek in zou sleuren. (Over de identiteitsveranderingen van de Volkskrant in de laatste dertig jaar leze men het net verschenen prachtboek Dag in Dag uit van Annet Mooij.)

De bijstandswet werd ingevoerd in 1965 door onze eerste vrouwelijke minister, Marga Klompé (KVP). De regeling was niet bedoeld als basisloon, maar als laatste vangnet. Dat was nuttig. Werd een vrouw anno 1965 door haar man verlaten, of raakte ze ‘ongehuwd zwanger’, dan was ze inderdaad zelden in staat zelf de kost te verdienen. Weinig moeders hadden een vak. Vrouwen werden in 1965 weliswaar net niet meer ontslagen als ze trouwden, maar vaak nog wel bij zwangerschap. Als ‘hoofd van de echtvereniging’ bepaalde de man of zijn vrouw ‘mocht’ werken.

Goddank ligt die tijd ver achter ons. Wie in hedendaags Nederland gezond is, kan en moet zichzelf en haar kroost bedruipen.

Er wordt wel gesteld dat Nederland de laatste tien jaar naar ‘rechts’ is opgeschoven. Inderdaad is de FNV een tikje geëmancipeerder dan in 1999, en mogen moeders nu ook van GroenLinks werken. Ik zou dat alleen niet ‘rechts’ willen noemen. Slechts de SP houdt manmoedig stand, samen met protestants rechts.

Bijstandsmoeders en kinderen uit de armoedeval bevrijden is ondertussen nog altijd niet gelukt. Het kabinet-Balkenende-Bos handhaafde de moedervrijstelling onder druk van de Christen-Unie. Ik had gehoopt dat het met een liberale premier eindelijk wel zou gebeuren. Maar nee.

Nadat de SGP er het afgelopen jaar al in was geslaagd de financiële bevoordeling van grote gezinnen te behouden en de zondagsopenstelling van winkels te beperken, heeft nu ook VVD-staatssecretaris De Krom zijn bijstandsplannen aangepast aan de wensen der mannenbroeders, bij wie vrouwen niet eens op kieslijsten mogen staan. De zoveelste deceptie op rij voor de liberale feminist die ik ben.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer