Liberaal, dat leek me wel wat toen ik midden jaren zeventig eindelijk van mijn communistische kindergeloof was gevallen. Voortaan stemde ik op D66 in plaats van op Marcus Bakker. Ik hield ermee op toen Thom de Graaf Anne Frank inzette om Pim Fortuyn de oren te wassen.
Fortuyn had gewezen op de problematische relatie tussen artikel 1 van de grondwet en de vrijheid van meningsuiting. Artikel 1 is Nederlands pronkstuk: het antidiscriminatieartikel. Helaas een typisch jaren-zeventigproduct. Religie, ach dat was toch een voorbije zaak, was de optimistische gedachte. Er was nog geen moskee in zicht en het christendom was aardig gedomesticeerd.
Inmiddels ziet een kind dat het toch problematisch is om zowel vrouwen en homo’s te beschermen als de godsdiensten waarvoor seksediscriminatie een heilig beginsel is. Niet lang na De Graafs vlammende betoog – dat overigens uitdrukking gaf aan een breed gedeelde opinie – werd het vaderland van de aanstaande Hitler verlost.
Met D66 ging het van kwaad tot erger. In 2004 verklaarde elder statesman Van Mierlo in het programma Buitenhof dat mannen van hem mochten weigeren vrouwen een hand te geven. Als hun authentieke blanke religie zegt dat negers vies zijn, dan moest je daar geen kritiek op hebben.
Inmiddels bloeit D66 dankzij de Wilders-bestrijding. Daar zou niets op tegen zijn, ware het niet dat de slim manoeuvrerende Pechtold zodoende vermijdt om zelf ook maar het miniemste tipje van de burka op te tillen over zíjn visie op de demografisch-religieuze aardverschuiving die Nederland verdeelt.
Onlangs deed zich een collectieve uitbraak van opwinding voor nadat de ‘Monitor racisme en extremisme’ van de Anne Frank Stichting Wilders tot ‘extreem-rechts’ had verklaard. Pechtold omarmde die uitspraak als wetenschappelijke legitimatie van zijn stelling dat Wilders een extreem-rechtse racist is.
Opportunisme? Naïviteit? Pechtold heeft kunstgeschiedenis gestudeerd, en ik neem onmiddellijk aan dat het mogelijk is om door analyse van pigmenten, oliën, vlas en andere bestanddelen van verf en linnen – in elk geval voorlopig – vast te stellen of een Mondriaan echt is. Maar aan de vaststelling ‘extreem-rechts’ komt interpretatie te pas. Zo’n oordeel kan nauwelijks anders dan controversieel zijn en zal onder wetenschappers altijd aanleiding zijn tot debat over de context van de gewraakte uitspraken en de historische associaties bij de term ‘extreem-rechts’.
Helemaal afgezien van Wilders is het bovendien opmerkelijk dat een fractievoorzitter de Anne Frank Stichting aanziet voor een wetenschappelijke instelling. Misbruik van de oorlog is een oer-Hollandse teamsport met de Anne Frank Stichting onbetwist in de eredivisie. Dankzij haar naam wekt deze stichting de indruk dat zij met enig gezag mag refereren aan de Tweede Wereldoorlog. Daar zou ze terughoudend en prudent mee moeten omgaan, maar helaas: jarenlang legde de stichting een rechtstreeks verband tussen de multiculturele samenleving en ‘goed in de oorlog’.
De Anne Frank Stichting heeft het misverstand gevoed dat kritiek op de islam een vorm van racisme is. Maar racisme houdt in (zeg ik uit de losse pols) dat je mensen als superieur of inferieur beoordeelt op grond van huidskleur of van fysieke kenmerken die worden toegeschreven aan een ‘ras’. Seksisme en racisme horen in dezelfde categorie. Beide wijzen mensen een plaats op grond van aangeboren fysieke kenmerken waaraan ze niets kunnen doen en die niet bepalend zijn voor hun handelen, denken of voelen.
Kritiek op religie daarentegen is net als kritiek op ideologieën een sociale noodzaak en behoort tot de beschaving. Dat ik ooit een diepgelovig communist was, had ongetwijfeld met mijn opvoeding te maken. Dat vormt wellicht een verzachtende omstandigheid, maar maakt een anticommunist nog niet tot een racist.
Laten we gelovigen wel zo serieus nemen dat we hen verantwoordelijk houden voor hun opvattingen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
