Home Jolande Withuis

Jolande Withuis

  • Gepubliceerd op: 26 januari 2011
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Jolande Withuis
  • 3 minuten leestijd

Voor historici en voor sociologen zoals ik, die het van woorden en niet van cijfers moeten hebben, is schrijven het belangrijkste instrumentarium. En ik zeg niets nieuws als ik vaststel dat het met het academisch schrijven vaak treurig is gesteld. Zelfs onderzoek dat in potentie mooi is – dat over een belangwekkend onderwerp gaat waarover de onder¬zoeker interessant materiaal heeft gevonden – resulteert vaak in een product dat je snel vergeet of meteen geïrriteerd weglegt, omdat de onderzoeker het bij het opschrijven van zijn resultaten heeft laten afweten. De kwaliteit van onderzoek staat of valt met de kwaliteit waarmee het wordt opgeschreven. (Het NOS Journaal zou zeggen: `Daar wordt de kwaliteitsslag gemaakt’).


Tijdens het schrijven vindt het denkwerk plaats. In de precisie van de formulering, de keuze van een voorbeeld ter illustratie en de trefzekerheid van een gekozen term, beeld of vergelijking (en niet te vergeten: in het mijden van woorden als ‘kwaliteitsslag’ en uitdrukkingen als ‘staat centraal’ en ‘gaat in op’) drukt de auteur dat denkwerk uit. Slordig geschreven is slordig gedacht. Dat het schrijven van een goed stuk vele versies vereist, is een ervaring die studenten zelden meekrijgen. Ook bij werk van collega’s kost het vaak moeite om niet te schrappen, maar te lezen. Als het aan mij lag zou schrijven deel uitmaken van het curriculum en zou iemand die niet goed schrijft niet kunnen afstuderen.

Gelukkig kun je gebrekkig schrijven ook minder moralistisch benaderen. Niet als een te beknorren falen, maar als een te betreuren gemiste kans op plezier. Ook om dat plezier te ervaren zou systematisch oefenen moeten behoren tot de academische vorming. Ooit sprak een geleerde vriendin van mij plechtig: ‘Denken is lustvol.’ Voor mij geldt: schrijven is lustvol. Een dag niet geschreven is een dag niet geleefd. Zoals Slauerhoff dichtte: ‘Alleen in mijn gedichten kan ik wonen.’

Schrijven lijkt op schilderen en filmen. Zoom in, zoom uit. Licht een veelzeggend detail extra uit. Maak de figuur die op de voorgrond moet intenser van kleur. Breng de achtergrond aan in pastel.
Het meest lijkt schrijven op het aanleggen van een tuin. Hier als blikvangers enorme felgekleurde dahlia’s en rozen, daar wat fijne bloemetjes, ertussenin eenvoudige bodembedekkers, en overal en altijd: gedisciplineerd wieden van alles wat de aandacht afleidt van de hoofdzaken. Net als bij tuinieren ben jij bij schrijven de baas. Je bezit een landje dat je naar eigen goeddunken mag inrichten.

Als betrekkelijk onschuldige vorm van machtsuitoefening is schrijven een probaat middel tegen een slechte stemming. In een televisiedocumentaire vertelde de vorig jaar overleden journalist-historicus Jan Blokker dat hij zijn ziekte vergat als hij aan een stukje werkte. Hij kreeg door een longkwaal nauwelijks lucht, maar werkend aan zijn column was hij ‘drie uur lang de gezondste man ter wereld’.

Toen ik jaren geleden herstelde van een kankeroperatie had ik dezelfde ervaring. Het lukte me in de eerste maanden niet om naar mijn werk te gaan. Maar wat was ik dankbaar dat ik thuis af en toe een stukje kon schrijven. Door de concentratie op woorden, zinnen en redenering vergat ik het onheil dat mij mogelijk boven het hoofd hing.

Met deze column wil ik vieren dat de P.C. Hooftprijs 2011 is toegekend aan journalist H.J.A. Hofland. Naar aanleiding van die toekenning citeerde de Volkskrant Hoflands lofzang op het schrijven: ‘Schrijven, dan ben je alleen in gezelschap van wat je in je hoofd hebt. Het verdringt zich om aan de beurt te komen. Eerst is er het denk-denken, dan soms het praat-denken, vervolgens het schrijf-denken. Dat is bouwen aan iets wat mooi en belangrijk gevonden moet worden.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer