Home INTERVIEW: Peter Ross Range over 1924, waarin Hitler Mein Kampf schreef

INTERVIEW: Peter Ross Range over 1924, waarin Hitler Mein Kampf schreef

  • Gepubliceerd op: 10 augustus 2016
  • Laatste update 17 apr 2023
  • Auteur:
    Marline Lemke
  • 6 minuten leestijd
INTERVIEW: Peter Ross Range over 1924, waarin Hitler Mein Kampf schreef

Hoe kwam Adolf Hitler in de gevangenis terecht? Onder welke omstandigheden schreef hij Mein Kampf? De Amerikaanse historicus Peter Ross Range schrijft hierover in zijn boek 1924. Het kanteljaar van Hitler. 

De ondertitel van het boek is Het kanteljaar van Hitler. Waarom was 1924 een kanteljaar?
‘1924 heeft veel invloed gehad op Hitler, het maakte een ander persoon van hem. Voor zijn gevangenisstraf was Hitler een roekeloze revolutionair die dacht dat hij aan de macht zou kunnen komen door middel van een revolutie. Na zijn tijd in de gevangenis begreep Hitler dat dit niet zomaar zou lukken. Dat hij zich hierbij neerlegde maakte een ander soort politicus van hem. Tijdens zijn gevangenschap had Hitler veel tijd om na te denken over politiek en geschiedenis en om met medegevangenen en bezoekers over zijn denkbeelden te praten.’
 

‘Hitler refereerde naar zijn jaar in de gevangenis als “mijn universitaire jaar”‘

‘Dit had een groot effect op Hitlers denken. In de gevangenis had Hitler tijd om Mein Kampf te schrijven en na zijn vrijlating had hij goed voor ogen wat de nazi-ideologie moest zijn en hoe hij zijn denkbeelden moest vormgeven. Niet voor niets refereert Hitler naar zijn jaar in de gevangenis als “mijn universitaire jaar”.’
 
U citeert Ian Kershaw: ‘De Eerste Wereldoorlog maakte de opkomst van Hitler mogelijk’. Waarom?
‘Deze uitspraak klopt op twee niveaus. Ten eerste op het macroniveau, dit zijn de grotere nationale en internationale omstandigheden waarin Duitsland verkeerde na de oorlog. Het Verdrag van Versailles en de druk van de Engelsen en Fransen op het land spelen natuurlijk een grote rol. Als gevolg van de Eerste Wereldoorlog stortte de gehele Duitse politiek in, wat het land zeer instabiel maakte. Door deze omstandigheden ontstonden er veel radicale nationalistische en rechtse partijen.’
 

‘Hitler kwam min of meer per ongeluk in München terecht, maar voor zijn ideeën had hij niet op een betere plek kunnen gaan wonen’

‘Vooral in Beieren was dit het geval. Er had in München een socialistische revolutie plaatsgevonden. De mensen in Beieren wilden vanaf dat moment niets meer weten van linkse partijen en gaven de voorkeur aan rechts. Hitler kwam min of meer per ongeluk in München terecht, maar voor zijn ideeën had hij niet op een betere plek kunnen gaan wonen.’
 
‘Op het microniveau is het zo dat Hitler een product is van de Eerste Wereldoorlog. Hij had voor de oorlog geen opleiding afgemaakt, was een mislukt kunstenaar en had geen doel in zijn leven. Tot de Eerste Wereldoorlog had Hitler zich nooit beziggehouden met de politiek, maar daar kwam – nadat hij zich bij het Duitse leger aanmeldde – verandering in.’

‘Hitler deed, net als het grootste deel van zijn volgers, belangrijke ervaringen op aan het front. Na de oorlog wist hij beter wie hij was en zijn doel ontstond een paar maanden later, toen hij in de bierhallen in München ontdekte dat hij geïnteresseerd was in politiek en goed kon spreken.’
 
Hoeveel invloed heeft de putsch van november 1923 gehad op het uiteindelijke aan de macht komen van Hitler?
‘Alles wat Hitler dacht en waarin hij geloofde kwam in de nacht van 8 op 9 november 1923 tot een eind, hij had een muur geraakt. Met de putsch eindigde de eerste politieke fase van Hitler. Hij realiseerde zich dat maar al te goed, hij probeerde meerdere malen om zichzelf om het leven te brengen. Hitler dacht dat het niet mogelijk was om weer een nieuw begin te maken. Pas toen hij zag dat zijn meest fanatieke aanhangers nog steeds in hem geloofden probeerde hij weer opnieuw te beginnen. Zelf zei Hitler ook dat het falen van de putsch het beste was wat hem en zijn beweging ooit overkomen is.’
 

‘Hitler zei dat het falen van de putsch het beste was wat hem en zijn beweging ooit was overkomen’

Hitler wordt tijdens zijn proces en gevangenschap geen strobreed in de weg gezeten, hij geniet steeds privileges. Hoe kan Hitler zo onderschat zijn door zijn tijdgenoten?
‘Dat is een lang en ingewikkeld verhaal. Hitler kreeg alle privileges omdat hij was veroordeeld tot een zogenaamde vestingstraf. Dit was een soort eervolle gevangenisstraf voor belangrijke personen. Hij werd gezien als een zéér belangrijk persoon, waardoor hij meer privileges kreeg dan normaal. Hij mocht onbeperkt bezoek ontvangen en in plaats van twee uur zes uur in de tuin rondwandelen.’

‘Hitler was de enige die ooit een coup vanuit een bierhal had gepleegd. Veel mensen zagen hem als een mafkees, een eenling, die geen gevaar zou kunnen vormen voor Duitsland. Natuurlijk voelde niet iedereen het zo. Tijdens zijn proces en na zijn vrijlating waren er ook mensen die zeiden dat Hitler een gevaarlijk persoon was en een bedreiging vormde voor de staat.’
 
Hitler wordt veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. Hij komt na dertien maanden in december weer vrij, de resterende tijd is voorwaardelijk. Al in februari 1925 houdt hij weer revolutionaire toespraken in de bierhallen van München. De NSDAP wordt meteen weer verboden, maar tegen Hitler wordt niets ondernomen. Hoe kan dat?
‘Duitsland was een federale staat en daarom was het voor alle gebieden mogelijk om hun eigen wetten en regels te maken. In Beieren mocht Hitler speeches geven voor kleine groepen van partijgenoten en er mocht niet geadverteerd worden; openbare speeches waren verboden. Zelfs tijdens deze slechte periode van ruim tweeënhalf jaar bleef de NSDAP zich ontwikkelen en bleven de nieuwe leden zich aanmelden.’
 

‘Hitler is het voorbeeld van “het ultieme kwaad”‘

‘Zelfs al ging het in de periode  1925-1929 relatief goed met Duitsland, de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog waren nog steeds te voelen. Veel Duitsers hadden een hekel aan communisten en aan de sociaal-democraten die aan de macht waren. Hitler liet zijn stem tegen deze groepen het hardste horen en verwierf daardoor veel aanhangers.’ 
 
Waarom fascineert Hitler ons nog steeds zo?  
‘Hitler is het voorbeeld van “het ultieme kwaad”, dus hij moet tot in alle uiterste hoeken bestudeerd worden. Nog niemand heeft hem tot nu toe volledig begrepen en kunnen uitleggen. Het raadsel en het enigma rond Hitler zijn nog steeds niet opgelost.’

‘Nog niemand had een boek geschreven over het jaar 1924 en de betekenis daarvan voor Hitlers leven, er zijn nog steeds nieuwe onderzoeken en invalshoeken mogelijk om Hitler net weer wat beter te kunnen verklaren. Het raadsel wordt steeds verder opgelost en er komen steeds meer antwoorden op de vragen. Maar zo ver is het nog lang niet.’
 
Peter Ross Range, 1924. Het kanteljaar van Hitler, 368 p., Atlas Contact, €24,99.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.