Een klassieker over de Koreaanse Oorlog is vertaald naar het Nederlands. Schrijver Max Hastings vertelt over de tragedie die daar plaatsvond en over zijn zorgen over hedendaagse pacifistische neigingen in het westen.
‛Laatst heb ik het boek opnieuw gelezen, omdat het werd vertaald. Ik was verbaasd hoe weinig de inzichten veranderd zijn sinds 1987, toen het verscheen. Ik heb het boek meer dan dertig jaar geleden geschreven maar ik sta er nog helemaal achter.’
De Britse journalist en schrijver Max Hastings heeft het over De Koreaanse oorlog, dat recent is vertaald naar het Nederlands en dat te lezen valt als een – zeer uitgebreide – inleiding op Hastings nieuwste boek over Vietnam, waarvan over enkele maanden een vertaling zal verschijnen. Zonder kennis van de Koreaanse oorlog valt de catastrofe van Vietnam volgens Hastings namelijk moeilijk te begrijpen.
Hastings (1945) werkte voor onder meer The Daily Telegraph, de Evening Standard en de BBC, en schreef een leven lang over de grote oorlogen van de twintigste eeuw. Voor De Koreaanse Oorlog sprak hij onder andere veel ooggetuigen die vertelden over hun leven in oorlogstijd.
‘Noord-Korea was geen marionet van de communistische grootmachten, zoals in het westen vaak werd gedacht’
‛Sinds ik dat onderzoek heb afgerond, is de Sovjet-Unie opgehouden te bestaan en zijn daar archieven opengegaan die informatie bevatten over het begin van de oorlog. Op 25 juni 1950 viel het communistische noorden het zuiden aan en in het westen bestond het idee dat Rusland en China daar de hand in hadden. Ik speculeerde in het boek dat het vooral een actie was van de Noord-Koreanen zelf en dat Mao en Stalin erin berustten. De archieven lieten zien dat die speculatie klopte en dat is het enige belangrijke nieuwe inzicht dat ik heb opgedaan sinds het boek verscheen. Mao en Stalin hadden niet aangestuurd op de aanval en ze wilden zeker geen open oorlog. De Noord-Koreanen waren geen marionetten van de communistische grootmachten, zoals in het westen vaak werd gedacht.’
Casus belli
Noord-Korea stond onder leiding van Kim Il-sung, de grootvader van Kim Jong-un die nu aan de macht is. Hij had weinig moeite gedaan de invasie een zweem van legitimiteit mee te geven. ‛Daarmee had hij het westen voorzien van een casus belli’, legt Hastings uit. ‛Blijkbaar dacht hij dat het westen hem zijn gang zou laten gaan.’ Maar op 27 juni nam de VN-veiligheidsraad een Amerikaanse resolutie aan die opriep om ‘de Republiek Korea te helpen de aanval af te weren en de internationale vrede en veiligheid in de regio te herstellen’. Het werd dus oorlog.
‛De Engelsen sloten zich aan bij de Amerikanen. Ze waren doodsbang om het bondgenootschap met de VS te riskeren. Bovendien nam iedereen in het westen toen de Russische dreiging serieus. Landen waren bereid daartegen te vechten.’
De oorlog werd een humanitaire ramp: ‛Ik heb veel mensen gesproken die in Korea hebben gevochten en niemand keek er op terug met enig plezier. Van bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog hadden sommige soldaten, naast de ellende, de kameraadschap onthouden. Maar over Korea hoorde ik dat soort verhalen niet. Alleen al het klimaat, de armoede en de stank, veroorzaakt door het grootschalig gebruik van menselijke uitwerpselen als mest, maakten de situatie ellendig.’
‘Ik hoorde als kind heroïsche verhalen over oorlog, mijn hoofd zat vol met onzinnige verhalen over de romantiek ervan’
Hastings groeide op met een glorieuzer beeld van oorlogen: ‛Mijn vader was oorlogsverslaggever en had genoten van de Tweede Wereldoorlog. Ik hoorde als kind dus steeds heroïsche verhalen en mijn hoofd zat vol met onzinnige ideeën over de romantiek van oorlog. Maar op mijn veertiende was ik een keer bij tv-opnamen van mijn vader, waar ik beweerde dat ik niet kon wachten tot het weer oorlog zou worden. De assistent-cameraman hoorde het en werd laaiend. Hij had in Korea gevochten en maakte me heel duidelijk wat voor onzin ik uitkraamde.’
Talloze interviews met ooggetuigen verder heeft Hastings met eigen ogen oorlog gezien. Hij was erbij toen de Britten in 1982 de Falklandeilanden binnenvielen: ‛Het ware gezicht van de oorlog bestaat uit de doden, de verschrikkingen. In Korea vochten soldaten mee die ook al tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden gediend. Sommigen waren krijgsgevangen genomen en kwamen nu weer vast te zitten. Dat was diepe ellende. En oorlog is vaak nog erger voor de burgerbevolking en vooral voor vrouwen. Die kunnen zomaar overgeleverd zijn aan de wil van een tiener met een wapen.’
Poetin
En toch, ondanks alle ellende in Korea, vindt Hastings het terecht dat het westen daar overging tot oorlog. ‛Een land moet bereid zijn zichzelf en bondgenoten te verdedigen. Dat lijken we nu niet meer te zijn en daar maak ik me grote zorgen over, vooral omdat het Rusland van Poetin een vergelijkbare rol speelt als de Sovjet-Unie tijdens de Koreaanse oorlog. Het leger is weliswaar veel zwakker dan het Sovjet-leger toen en economisch stelt het land weinig voor. Maar Poetin is een belangrijke exporteur van drie producten: olie, gas en angst. Hij weet de emoties goed te bespelen en dat kan vooral voor de Baltische staten problematisch worden.’
Doelt Hastings op een invasie van Estland, Letland en Litouwen? ‛Poetin zal verstandig genoeg zijn om een open aanval te vermijden. Die voorzichtigheid gaat terug op de Koreaanse Oorlog, want de Sovjetleiders zaten achteraf erg in hun maag met de ramp die de invasie door Kim Il-sung had opgeleverd. Sindsdien probeerden ze rechtstreeks conflict te vermijden en dat zal Poetin met zijn zwakke leger nu ook doen. Maar hij is constant aan het testen hoe ver hij in de Baltische regio kan gaan; mogelijk zal hij daar aanhangers mobiliseren en macht naar zich toetrekken zoals hij op de Krim heeft gedaan. En ik ben bang dat het westen dan de noodzaak niet zal zien om in te grijpen. West-Europa is op dit moment niet bereid defensie serieus te nemen.’
Begrijp Hastings niet verkeerd, hij is echt geen oorlogsenthousiast: ‛Maar de beste manier om oorlog te voorkomen is te laten zien dat je, indien nodig, bereid bent oorlog te voeren, en je daar op voor te bereiden.’
‘Het Korea-conflict zal nog heel lang duren’
De onwil tot ingrijpen zal volgens Hastings worden versterkt door twijfel over de ernst van het probleem-Poetin. ‛Er wordt bewust verwarring gezaaid en we leven in een tijd waarin mensen bewijs steeds minder zwaar laten wegen. Onze troonopvolger in Engeland, Prins Charles, vindt gevoelens even belangrijk als argumenten en ik vrees dat hij staat voor een brede trend. Het is dus niet gek dat burgers zich afvragen waarom ze westerse leider zouden moeten geloven en Poetin niet. Dat er in Amerika een president zit wiens woorden je nooit voor waar kunt aannemen, maakt de zaak er niet beter op. Ik vind het angstaanjagend.’
Dat Trump in juni sprak met Kim Jong-un kan Hastings op zich waarderen: ‛Een jaar geleden praatten hoge militairen nog over oorlog als Noord-Korea niet zou ontwapenen. Dat is nu anders en dat er overlegd wordt valt te prijzen – al kan bij Trump alles volgende week weer anders zijn. Dat hij een doorbraak heeft bereikt, is natuurlijk onzin. Alleen domme mensen spreken bij dit soort complexe conflicten over “oplossingen”. Problemen als deze vallen op z’n best te managen, met veel diplomatie. Doordat de twee wereldoorlogen een duidelijk begin en einde hadden, zijn we gaan denken dat alle conflicten zo in elkaar zitten. Maar veruit de meeste gevallen slepen decennialang voort en ook in Korea zal het nog heel lang duren.’
De Koreaanse Oorlog
Max Hastings
Hollands Diep 736 p., € 24,99
Bestel nu
