Home Ideologie van het communisme niet failliet

Ideologie van het communisme niet failliet

  • Gepubliceerd op: 15 juli 2009
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Marchien Kuijken
  • 3 minuten leestijd

Turkse islamisten gebruiken dezelfde methodes om hun aanhang te vergroten als communisten. Dat zei Eric van Ree tijdens een discussieavond in het oude CPN-bolwerk Felix Meritis.

door Marchien Kuijken

‘Iedereen die nu moet kiezen of hij in 1933 als rijk persoon naar de Sovjet-Unie gaat of als jood naar Duitsland in 1943, kiest het eerste,’ zei socioloog Erik van Ree om het verschil aan te duiden tussen communisme en nazisme, twee ideologieën die vaak met elkaar worden vergeleken. Hij trok deze conclusie tijdens de discussie in Felix Meritis in Amsterdam bij de presentatie van zijn boek Wereldrevolutie. De communistische beweging van Marx tot Kim Jong Il.

Van Ree, zelf een oud-maoïst, debatteerde op woensdag 16 november in dit oude CPN-bolwerk met onder anderen CPN-kenner Arthur Stam en oud-eurocommissaris Frits Bolkestein over de historische en de politiek-filosofische kanten van het communisme. ‘Volgens mij zitten er veel oud-gelovigen in de zaal,’ constateerde uitgever Jan Mets over het publiek van ruim honderd personen.
Tijdens de discussie kwamen niet alleen de CPN en communistische grootheden als Stalin en Mao aan bod. Ook de val van het communisme in Oost-Europa eind jaren tachtig werd uitgebreid besproken. Stam verklaarde die uit de verschillende interpretaties van het communisme: ‘De deelnemers aan volksbewegingen zagen er iets heel anders in dan de partijtop.’

Van Ree besprak ook het bewind van de Cambodjaanse leider Pol Pot en de verschillende fases in het communisme. In de eerste fase zoeken communisten steun bij democraten om zoveel mogelijk aanhang te krijgen. Pas in de tweede fase schaffen zij het privé-eigendom af. ‘Pol Pot ging al in de eerste fase tot onteigening over. Dat leidde tot veel geweld en weinig steun.’ Van Ree benadrukte dat deze gefaseerde aanpak niet specifiek communistisch is: ‘Je ziet het ook bij de Turkse islamisten, die eerst brede steun proberen te vinden voor hun politiek.’

Het publiek reageerde vooral op de stelling dat niet de uitwerking van het marxisme, maar het marxistisch ideaal zelf het probleem was. Van Rees opmerking dat de kern van het probleem ligt in het criminaliseren van eigendom, leidde tot veel instemmend geknik. Vlammende betogen ter verdediging van de communistische idealen ontbraken volkomen.

Toch ging het Bolkestein te ver om de ideologie van het communisme failliet te verklaren: ‘Ik hoop erg dat het communisme heeft afgedaan, maar het groeit nu weer in bijvoorbeeld Tsjechië.’ Een typisch communistisch tafereel was er volgens een bezoekster wel in de pauze: ‘De lange rij voor het opscheppen van soep doet me denken aan de vroegere communistische regimes met hun voedselbedeling.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Moeder en kind in Noord-Hollandse dracht
Moeder en kind in Noord-Hollandse dracht
Nieuws

Zeventiende-eeuwse jongen kreeg Staten-Generaal als peetouder

In 1668 kreeg een baby, de zoon van de graaf en gravin van Bentheim, een opmerkelijke voornaam. Het jongetje werd ‘Statius’ gedoopt, een afgeleide van het woord ‘Staten’. De Staten-Generaal van de Nederlandse Republiek waren namelijk peetouder van het kind. En zij hadden om die naam gevraagd.  Het was een opmerkelijke gang van zaken, want...

Lees meer
Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Interview

‘Met Mark Rutte zocht ik naar de resten van Van Oldenbarnevelt’ 

Ronald van Raak ging op onderzoek onder het Binnenhof. Hij vertelt over zijn historische sensatie: ‘In mijn goede pak kroop ik door het stof.’ Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven?  ‘Die heb ik zeker ervaren tijdens een koude januarinacht in 2019, het hagelde, toen ik met Mark Rutte afdaalde in de...

Lees meer
Lída Baarová, Gustav Fröhlich en Joseph Goebbels
Lída Baarová, Gustav Fröhlich en Joseph Goebbels
Artikel

Lída Baarová: de onmogelijke liefde van Joseph Goebbels 

Rijkspropagandaminister Joseph Goebbels raakt zo verliefd op de Tsjechische actrice Lída Baarová dat hij er met haar vandoor wil. Het komt er niet van, en Baarová betaalt een hoge prijs voor de affaire. ‘Geen van mijn films is zo dramatisch geweest als mijn leven.’  Haar moeder pusht Lída (1914-2000) en haar zus Zorka Janů al...

Lees meer
Allegorie Willem I
Allegorie Willem I
Beeldessay

Het regent koninklijke lintjes, een onderscheiding die Willem I invoerde

Koning Willem I doet zijn best het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden op te stoten in de vaart der volkeren. Toch verliest hij de helft van zijn land. Op 30 november 1813 landt Willem Frederik van Oranje na een ballingschap van 19 jaar op het strand van Scheveningen. Twee dagen later wordt hij uitgeroepen tot soeverein...

Lees meer