Home Het spook van Churchill

Het spook van Churchill

  • Gepubliceerd op: 21 mei 2019
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Guido van Hengel
Het spook van Churchill

In de Britse cultuuroorlogen duikt Winston Churchill telkens weer op – zeker in Brexit-tijden.

In maart riep Labour-politicus David Lammy de geest van ‘de grootste Brit ooit’ op in zijn aanval op de European Research Group, een ultrarechtse denktank. ‘Op 30 september 1938 stond Churchill in het parlement en zei: “We will not appease Hitler.” Ik zeg nu: “We will not appease the European Research Group.”’ In april haalde de UKIP-politicus Mike Hookem in het Europese Parlement Churchill-citaten aan om zijn zorgen over de visserij-industrie te uiten.

Britse kranten schreven in april instemmend over de satire in Saturday Night Live, waarin een fictieve Theresa May ‘gered’ wordt door een mythische spookverschijning van Churchill. In februari ruzieden schaduw-chancellor John McDonnell en conservatief politicus Nicholas Soams (kleinzoon van) in de media uitgebreid over de vraag of Churchill een ‘schurk’ was.

Hij is overal, en steeds opnieuw. Op Politico schreef de Britse columnist Otto English dat Groot-Brittannië nu toch echt eens minder moet hangen aan de Churchill-mythologie, en citeerde daarbij de Duitse toneelschrijver Bertolt Brecht: ‘Ongelukkig is het land dat helden nodig heeft.’

Is Churchill nu meer dan ooit het ankerpunt voor Britse onzekerheid? We vroegen het historicus Felix Klos, auteur van Churchill: vader van Europa: ‘Eigenlijk is Churchill al heel lang het ankerpunt in de discussie over Europa. Toen Groot-Brittannië in 1963 onderhandelde over de EEG, gaf Churchill vanuit het ziekenhuis nog advies. Hij zei toen: “Ga maar aan tafel zitten, want anders sta je op het menu.” Bij elke volgende stap is Churchill erbij gehaald. Bij de onderhandelingen over de euro luisterde de voormalige premier en onderhandelaar Edward Heath voor inspiratie naar Churchills Zürich-speech van 1946. Premier David Cameron meende zelf te handelen volgens het principe WWWD (What Would Winston Do?), al denk ik niet dat hij dat heeft gehanteerd bij het uitroepen van het referendum. Ik vind het niet zo gek dat Britten in deze politieke koorts naar hun grote nationale held teruggrijpen. Hij is een schilderachtig figuur en er is heel veel over hem verschenen. Wel is het belangrijk te waken voor verkeerde informatie, die overal op internet circuleert. UKIP is bijvoorbeeld goed in lukraak knippen en plakken van Churchill-citaten, uit verschillende tijdperken en contexten.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer