Home Het paard en de fondueset

Het paard en de fondueset

  • Gepubliceerd op: 17 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Maarten van Rossem
  • 3 minuten leestijd

Verloopt de ontwikkeling van de technologie sneller dan ooit tevoren? Zijn we kortgeleden begonnen aan een geheel nieuw tijdperk van de wereldgeschiedenis? Zal internet eindelijk vrede op aarde brengen en zal de biotechnologie ons op afzienbare termijn eeuwige jeugd en schoonheid garanderen? Wie gelooft in deze koortsvisioenen van het technologisch optimisme doet er verstandig aan The Shock of the Old van David Edgerton te lezen.

Edgerton heeft zich tot taak gesteld de hijgerige toekomstgerichtheid van veel literatuur over technologische ontwikkelingen te bekritiseren. Hij gelooft helemaal niet dat de technologie zich nu ongekend veel sneller ontwikkelt dan ooit in het verleden. Hij geeft als voorbeeld de periode 1885-1910. In die kwarteeuw werden de auto, de radio, de film en het vliegtuig uitgevonden. Edgertons aandacht gaat echter vooral uit naar de ondergeschoven kinderen van de technologiegeschiedenis: oude technologie die veel langer werd gebruikt dan wij denken of soms nog steeds wordt toegepast, simpele technologie waarvan niemand wakker ligt en het onderhoud van bestaande technologie.

Tot ver in de vorige eeuw speelde paardentractie een essentiële rol in de industriële samenleving. In 1917 had het Engelse leger 591.000 paarden, 213.000 muildieren, 47.000 kamelen en 11.000 ossen in dienst. Het Amerikaanse leger had voor elke vier soldaten een paard nodig. Het modernste leger ter wereld, de Duitse Wehrmacht, begon in 1941 aan de aanval op de Sovjet-Unie met 625.000 paarden. Aan het eind van de oorlog gebruikte de Wehrmacht zelfs twee keer zoveel paarden. In de loop van de Tweede Wereldoorlog sneuvelden 1,5 miljoen paarden. Het wordt dus hoog tijd voor een monument voor Het Onbekende Paard.
Hoewel de wereld bezeten is van auto’s, spelen fietsen wereldwijd een aanzienlijk belangrijker rol in het transport van mensen dan auto’s. Jaarlijks worden er 100 miljoen fietsen geproduceerd en slechts 40 miljoen auto’s.

Complexe apparatuur gaat soms verrassend lang mee. Het wonderlijkste voorbeeld daarvan is de Amerikaanse B52-bommenwerper. Die werd gebouwd tussen 1952 en 1962. Een deel van die toestellen vliegt nog steeds. Tijdens de Golfoorlog van 1991 werd 30 procent van alle bommen door B52’s afgeworpen. Het is de bedoeling dat enkele B52’s dienst blijven doen tot 2040. Auto’s leven zelden zo lang, omdat die minder nauwkeurig worden geconstrueerd van minder slijtvast materiaal. Sommige auto-ontwerpen zijn echter opmerkelijk lang in productie gebleven. De Volkswagen Kever en de 2CV werden beide ontworpen in de jaren dertig. De 2CV werd tot 1990 in Portugal gebouwd en de laatste Kever liep pas in 2003 in Mexico van de band. Veel huishoudelijke apparatuur is nauwelijks veranderd sedert de jaren twintig.

In literatuur over de technologische samenleving wordt nooit enige aandacht besteed aan het onderhoudsprobleem. Omdat het kennelijk niemand interesseert, is er ook geen gericht onderzoek gedaan naar onderhoudskosten, zodat onderhoud onzichtbaar is in de economische statistiek. Vliegtuigen vergen zeer intensief onderhoud, en daarom zijn hun onderhoudskosten over de gehele levensduur even hoog als de nieuwprijs. Andere apparaten, bijvoorbeeld ijskasten en televisietoestellen, gaan echter decennia mee zonder noemenswaardig onderhoud. Veel moderne huishoudelijke apparaten worden niet meer gerepareerd als ze defect raken,omdat de reparatiekosten boven de nieuwprijs liggen. Uit onderzoek blijkt dat er een hele categorie huishoudelijke apparaten is die nooit gerepareerd hoeft te worden, omdat ze nimmer wordt gebruikt: fonduesets, elektrische messen, ijsmachines en bladblazers.

Ten slotte nog een opmerkelijk feit: een van de weinige praktische resultaten van de ruimtevaart zou de ontdekking van teflon zijn geweest, vervolgens gebruikt als anti-aanbaklaag in Tefal-pannen. Edgerton maakt duidelijk dat dit onzin is. Teflon werd ontdekt in 1938 en drie jaar later gepatenteerd. De eerste koekenpan met teflonbekleding werd in 1954 bedacht door de Fransman Marc Grégoire. Weer een mythe ontmaskerd!
Maarten van Rossem

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer