De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft de Dr. A.H. Heinekenprijs voor de Historische Wetenschap 2006 toegekend aan professor Joel Mokyr. Hij krijgt de prijs van 100.000 euro voor zijn onderzoek naar het ontstaan van de moderne industriële economie.
door Martijn Lak
Mokyr zegt vanuit Amerika ‘overrompeld’ te zijn geweest toen hij hoorde dat de Heinekenprijs aan hem is toegekend. Hij ziet de prijs, die sinds 1990 bestaat, als kroon op zijn werk. Bijzonder is dat hij in Nederland werd geboren en het land nog jaarlijks bezoekt. Mokyrs wieg stond in Leiden, maar al op jonge leeftijd emigreerde hij naar Israël en vervolgens naar de Verenigde Staten.
Mokyr promoveerde in 1974 aan de universiteit van Yale op een proefschrift over de economische geschiedenis van de Lage Landen. Nu is hij hoogleraar economie en geschiedenis aan de Northwestern University in Illinois. Mokyr was geïnteresseerd in economische geschiedenis, ‘maar in Amerika moest je kiezen tussen economie en een beetje geschiedenis of andersom. Ik koos voor het eerste, en heb dus jarenlang econometrie en economische theorie gestudeerd’.
Dat komt terug in zijn werk. Mokyr wordt beschouwd als een van de grondleggers van de New Economic History, een terrein dat put uit meerdere wetenschapsgebieden, zoals demografie en aardrijkskunde. ‘Dertig jaar geleden was dat nieuw, nu is het conventional wisdom: als je economische geschiedenis wilt doen, moet je wel economisch onderlegd zijn. Mijn laatste boek, The Enlightened Economy, kun je niet begrijpen als je niet een beetje gevoel hebt voor economie.’
Centraal in Mokyrs werk staan de oorzaken van de moderne industriële groei in Europa, die ongeveer na de Slag bij Waterloo in 1815 begon. Deze duurt nu al twee eeuwen en is volgens Mokyr sustainable. ‘Ook in de Republiek was er economische groei, maar tegen het midden van de achttiende eeuw stopte die. Sinds het begin van de negentiende eeuw is economische groei normaal geworden, en dat is een uniek historisch verschijnsel.’ Volgens Mokyr staan technologie, kennis en de toegang daartoe centraal. Niet alleen wetenschappelijke kennis, maar ook landbouwinzichten en zeemanschap. ‘De Europeanen wisten waar ze de grondstoffen moesten halen.’
Wat Mokyr met het prijzengeld doet, weet hij nog niet. ‘Een aanzienlijk gedeelte gaat naar de Amerikaanse fiscus. Over het algemeen vind ik dat Amerikanen te weinig belasting betalen, maar het is wel wrang dat mijn geld voor een groot deel naar Bush gaat om er Irak mee plat te gooien.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
