Verzet tegen de Spaanse overheersers of in beestenvel naar het carnaval. De afgelopen eeuwen hebben de Bataven de Nederlanders tot veel geïnspireerd. Museum Het Valkhof toont feiten en mythes over onze ‘voorouders’.
Batavenleider Soranus staat op een schild, omhooggehouden door zijn mannen. Een zeventiende-eeuwse kunstenaar portretteerde hem als een gespierde held. Volgens een tekst op zijn graf zwom hij eens in volle wapenrusting de Donau over. Op de tentoonstelling hangt zo’n wapenrusting, een maliënkolder en een helm. Ze zijn niet te tillen.
De Bataven, of Batavieren, kwamen rond het jaar nul naar de Betuwe en zijn ongetwijfeld de verre voorouders van veel Nederlanders. Het waren roemruchte ruiters en soldaten. In plaats van schattingen te betalen vochten ze voor de Romeinen. Ze hielpen hen Engeland te veroveren. Maar toen ze zich slecht behandeld voelden, verzetten ze zich. Batavus-fietsen en de Batavierenrace – vanaf ongeveer 1500 inspireerden deze ‘voorouders’ talloze Nederlanders tot het vernoemen van clubs en voorwerpen, én tot verkleedpartijen en het schrijven van boeken.
Door archeologisch onderzoek weten we steeds meer over de échte Bataven. De tentoonstelling toont zowel mythes als feiten, op een heldere, afwisselende manier. Elke zaal heeft een thema dat wordt ingeleid door een citaat uit Romeinse geschriften. De citaten zijn in grote letters op de wand geschilderd.
De objecten zijn heel divers. Zo liggen er in het deel over de aankomst in de Betuwe archeologische vondsten, maar er hangen ook schoolplaten. Volgens de schoolplaten kwamen de nieuwelingen in holle boomstammen, volgens de laatste inzichten te voet. Elders is een computeranimatie van een begrafenis te zien.
In de laatste zaal hangt Batavier de Grote Sof, een creatie van Annie M.G. Schmidt. Ook hij inspireerde tot grote daden. Toen hij per ongeluk in de twintigste eeuw belandde, staken keurige buren botjes in hun haar en roofden speren uit een museum.
De Bataven. Verhalen van een verdwenen volk Tot en met 9 januari 2005. Museum Het Valkhof, Kelfkensbos 59, Nijmegen. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo zo 12-17 uur. Info: 024-36 08 656 of www.museumhetvalkhof.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
