Home Gezien

Gezien

  • Gepubliceerd op: 12 januari 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marieke Prins

Een wenteltrap af, een ondergrondse gang door, een wenteltrap op. De nieuwe permanente tentoonstelling Geschiedenis van de joden in Nederland 1600-1890 in het Joods Historisch Museum bevindt zich op een galerij in de Grote Synagoge, boven een tentoonstelling over religie. Ver van de straat en de waan van de dag.


De tentoonstelling is niet groot en oogt verzorgd en klassiek. Er hangen een donker schilderij van een arme joodse koopman door Jozef Israëls en zeventiende-eeuwse portretten van vooraanstaande joden. Er zijn oude teksten en een prachtig Hebreeuws boek met turquoise papier en gouden letters.

Holland en vooral Amsterdam waren sinds ongeveer 1600 een toevluchtsoord voor vervolgde joden. Het was uitzonderlijk dat er geen getto’s waren en het geloof er vrij was. In 1579 bepaalde de Unie van Utrecht dat niemand om zijn geloof vervolgd mocht worden. In 1619 verordonneerden de Staten van Holland dat de steden joden niet mochten verplichten uiterlijke kenmerken te dragen of op bepaalde plekken te wonen.

Toch waren er beperkingen. Joden mochten niemand bekeren en geen seksuele omgang hebben met christenen. En de meeste gilden waren voor hen gesloten. Ze waren hierdoor aangewezen op de handel of op beroepen als boekdrukker of arts. Er was veel armoede in de joodse gemeenschap, maar ook rijkdom. Zo was de zakenman Lopes Suasso geldschieter van Willem III toen hij naar Engeland vertrok om daar King William te worden. Het duurde tot de Franse tijd tot alle wettelijke beperkingen voor joden werden opgeheven.

In de tentoonstelling komen allerlei thema’s uit het actuele ‘integratiedebat’ terloops aan de orde, zoals importbruiden, geestelijken uit het buitenland, en het formaat van religieuze gebouwen. Zelfs voor bezoekers die niet bekend zijn met de geschiedenis van joden in Nederland biedt de expositie veel herkenning. Beroemde personen uit het Nederlandse verleden als Hugo de Groot en Lodewijk Napoleon komen voorbij in hun relatie tot deze bevolkingsgroep. En een berucht begrip als de ‘Nederlandse tolerantie’ wordt ineens concreet. 

Geschiedenis van de joden in Nederland 1600-1890. Nieuwe permanente tentoonstelling van het Joods Historisch Museum, Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam. Open: dagelijks 11-17 uur. Info: 020-53 10 310 of www.jhm.nl

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.